پنج حق مسلمان برمسلمان
رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم :
للمسلم على المسلم خمس :
يسلّم عليه إذا لقيه و يجيبه إذا دعاه و يعوّده إذا مرض و يتبع جنازته إذا مات و يحبّ له ما يحبّ لنفسه.
مسلمان بر مسلمان پنج حق دارد :
وقتى ببيندش به او سلام كند و وقتى بخواندش بپذيرد و وقتى بيمار شد عيادتش كند و
وقتى بميرد جنازه اش را تشييع كند و هر چه براى خويش بخواهد براى او بخواهد.
نهج الفصاحة ص 634 ، ح2272
عیادت کن
رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم :
عُدْ مَنْ لَا يَعُودُكَ وَ أَهْدِ إِلَى مَنْ لَا يُهْدِي إِلَيْك
از كسى كه به عيادت تو نمى آيد عيادت كن و به كسى كه به تو هديه نمى دهد، هديه بده.
من لا يحضره الفقيه ج3، ص 300 ، ح4076 {شبیه این حدیث در نهج الفصاحه ص564 ، ح1935 }
عیادت از مریض
امام صادق عليهالسلام :
مَن عادَ مَريضا شَيَّعَهُ سَبعونَ أَلفَ مَلَكٍ يَستَغفِرونَ لَهُ حَتّى يَرجِعَ إِلى مَنزِلِهِ؛
هر كس به عيادت بيمار برود، هفتاد هزار فرشته او را مشايعت مى كنند
و برايش آمرزش مى طلبند تا آن گاه كه به منزل خود برگردد.
كافى(ط-الاسلامیه) ج3، ص120، ح2
محاسبه نفس
امام رضا علیه السلام:
مَن حاسَبَ نَفسَهُ رَبَحَ و َمَن غَفَلَ عَنهَا خَسِر؛
آن کسى که نفسش را محاسبه کند، سود برده است و آن کسى که از محاسبه نفس غافل بماند، زیان دیده است.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 506 ، ح 204
رایحه انسان به چیست ؟
امام صادق عليه السلام :
ما طابَت رائِحَةُ عَبدٍ إِلاّ زادَ عَقلُهُ؛
هيچ كس خوشبو نگرديد مگر اين كه بر عقلش افزوده شد.
مستدرك الوسائل و مستنبط المسایل ج1، ص418، ح1044
ثمره بردبارى عاقل
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
فَأَمَّا الحِلمُ فَمِنهُ رُكوبُ الجَميلِ، وَ صُحبَةُ البرارِ وَ رَفعٌ مِنَ الضَّعَةِ و َرَفعٌ مِنْ الخَساسَةِ وَ تَشَهِّى
الخَير ِو َتَقَرُّبُ صاحِبِهِ مِنْ مَعالِى الدَّرَجاتِ و َالعَفوُ و َالمَهَلُ و َالمَعروفُ و َالصَّمتُ فَهذا ما يَتَشَعَّبُ
لِلعاقِلِ بِحِلمِهِ؛
حاصل بردبارى : آراسته شدن به خوبيها، هم نشينى با نيكان، ارجمند شدن، عزيز گشتن،
رغبت به نيكى، نزديك شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامش و تأنى، احسان و خاموشى.
اينها ثمره بردبارى عاقل است.
تحف العقول ص 16
به اندازه عقل
امام باقر علیه السلام :
«إِنَّما یُداقُّ اللّهُ الْعِبادَ فِى الْحِسابِ یَوْمَ الْقِیمَةِ عَلى قَدْرِ ما آتاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ فِى الدُّنْیا.»:
خداوند در روز قیامت در حساب بندگانش، به اندازه عقلى که در دنیا به آنها داده است، دقّت و باریک بینى مى کند.
مؤمن یا منافق ؟
امام صادق عليه السلام:
اَلمُؤمِنُ لايُخلَقُ عَلَى الكِذبِ وَ لا عَلَى الخيانَةِ وَ خِصلَتانِ لا يَجتَمِعانِ فِى المُنافِقِ، سَمتٌ حَسَنٌ
وَ فِقهٌ فِى السُّنَّةِ؛
مؤمن در سرشتش دروغ و خيانت نيست و دو صفت است كه در منافق جمع نگردد:
سيرت نيكو و دين شناسى.
(تحف العقول، ص367)
از دروغ جدا نمی شوند !
امام على عليه السلام:
اَمرانِ لا يَنفَكّانِ مِنَ الكَذِبِ: كَثرَةُ المَواعيدِ، وَ شِدَّةُ العتِذارِ؛
دو چيز از دروغ جدا نمى شود: بسيار وعده دادن و به شدت عذرخواهى نمودن.
(نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 20، ص 287، ح 282)
على بن ابى طالب را دوست بدار
پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم :
الرَّوْحُ وَ الرَّاحَةُ وَ الْفَلْجُ وَ الْفَلَاحُ وَ النَّجَاحُ وَ الْبَرَكَةُ وَ الْعَفْوُ وَ الْعَافِيَةُ وَ الْمُعَافَاةُ وَ الْبُشْرَى وَ النَّضْرَةُ وَ
الرِّضَا وَ الْقُرْبُ وَ الْقَرَابَةُ وَ النَّصْرُ وَ الظَفَرُ وَ التَّمْكِينُ وَ السُّرُورُ وَ الْمَحَبَّةُ مِنَ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلَى
مَنْ أَحَبَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ (علیه السلام) وَ وَالاهُ وَ ائْتَمَّ بِهِ وَ أَقَرَّ بِفَضْلِهِ وَ تَوَلَّى الْأَوْصِيَاءَ مِنْ بَعْدِهِ وَ
حَقٌّ عَلَيَّ أَنْ أُدْخِلَهُمْ فِي شَفَاعَتِي وَ حَقٌّ عَلَى رَبِّي أَنْ يَسْتَجِيبَ لِي فِيهِمْ وَ هُمْ أَتْبَاعِي وَ مَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي
آسايش و راحتى، كاميابى و رستگارى و پيروزى، بركت و گذشت و تندرستى و عافيت، بشارت و
خرّمى و رضايتمندى، قرب و خويشاوندى، يارى و پيروزى و توانمندى، شادى و محبّت، از سوى
خداى متعال، بر كسى باد كه على بن ابى طالب را دوست بدارد، ولايت او را بپذيرد، به او اقتدا كند،
به برترى او اقرار نمايد، و امامانِ پس از او را به ولايت بپذيرد. بر من است كه آنان را در شفاعتم
وارد كنم. بر پروردگار من است كه خواسته مرا درباره آنان اجابت كند. آنان پيروان من هستند و هر
كه از من پيروى كند، از من است.
بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 27، ص 92 ، ح 52
به جز حق نه!
امام علی علیه السلام:
مَن یَطلُبُ العِزَّ بِغَیرِ حَقٍّ یَذِلُّ وَ مَن عانَدَ الحَقُّ لَزِمَهُ الوَهنُ؛
هر کس به جز حق جویای عزت شود به ذلت در افتد و هر کس با حق عناد ورزد خوار گردد.
تحف العقول ص 95
پستى و خوارى هرگز
امام على عليه السلام :
اَلمَنِيَّةُ وَ لاَ الدَّنِيَّةُ و َالتَّقَلُّلُ و َلاَ التَّوَسُّلُ؛
مرگ آرى امّا پستى و خوارى هرگز، به اندك ساختن آرى امّا دست سوى اين و آن دراز كردن هرگز.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 546 ، حكمت 396
مرگ عزتمندان هو زندگى ذليلانه
امام حسين عليه السلام :
ما أَهوَنَ المَوتَ عَلى سَبيلِ نَيلِ العِزِّ وَ إِحياءِ الحَقِّ لَيسَ المَوتُ فى سَبيلِ العِزِّ إِلاّ حَياةً خالِدَةً
و َلَيسَتِ الحَياةُ مَعَ الذُّلِّ إِلاَّ المَوتَ الَّذى لا حَياةَ مَعَهُ؛
چه آسان است مرگى كه در راه رسيدن به عزّت و احياى حق باشد، مرگ عزتمندانه جز زندگى جاويد
و زندگى ذليلانه جز مرگ هميشگى نيست.
احقاق الحق ج11، ص 601
خوار و عزیزم گردان
امام سجاد عليه السلام :
اَللهُمَ… ذَلِّلنى بَينَ يَدَيكَ و َأَعِزَّنى عِندَ خَلقِكَ وَضَعنى إِذا خَلَوتُ بِكَ و َارفَعنى بَينَ عِبادِكَ
و َأَغنِنى عَمَّن هُوَ غَنِىٌّ عَنّى وَ زِدنى إِلَيكَ فاقَةً وَ فَقرا؛
خداوندا… مرا در پيشگاهِ خودت خوار و نزد خلقت عزيز فرما، مرا در خلوتِ با خودت پَست
و در ميان بندگانت سربلند گردان و از كسى كه از من بى نياز است، بى نياز گردان و بر نيازمندى
و فقر من به خودت بيفزاى.
ریاض السالکین(در شرح صحیفه سجادیه) ج 6 ، ص 265
آثار تهمت
امام صادق علیه السلام :
اِذَا اتَّهَمَ المُؤُمِنُ اَخاهُ اِنماثَ الايمانُ مِن قَلبِهِ كَما يَنماثُ المِلحُ فِى الماءِ ؛
هرگاه مؤمن به برادر دينى خود تهمت بزند، ايمان در قلب او از ميان مى رود،
همچنان كه نمك در آب، ذوب مى شود.
كافى، ج 2، ص 361، ح 1
باور دیگران
پيامبر صلى الله عليه و آله:
اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَصديقا لِلنّاسِ اَصدَقُهُم حَديثا وَ اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَكذيبا اَكذَبُهُم حَديثا؛
هر كس راستگوتر است سخن مردم را بيشتر باور مى كند و
هر كس دروغگوتر است مردم را بيشتر دروغگو مى داند.
(نهج الفصاحه، ح 591)
زيباترين اخلاق و بهترين ادب
امام على عليه السلام:
تَحَرِّى الصِّدقِ وَ تَجَنُّبُ الكَذِبِ اَجمَلُ شيمَةٍ وَ اَفضَلُ اَدَبٍ؛
راستگو بودن و پرهيز نمودن از دروغ، زيباترين اخلاق و بهترين ادب است.
(كافى، ج 8 ، ص 150، ح 132)
صله رحم
امام صادق علیه السلام :
صِلَةُ الرَّحِمِ تَعمُرُ الدِّيارَ وَ تَزيدُ فى الأعمارِ وَ اِن كانَ اَهلُها غَيرَ اَخيارٍ؛
صله رحم، خانه ها را آباد و عمرها را طولانى مى كند، هر چند صله رحم كنندگان مردمان خوبى نباشند.
امالى(طوسى) ص 481، ح 1049
صدقه مؤثرترین داروست
پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم :
الصَّدَقَةُ تَدْفَعُ الْبَلَاءَ وَ هِيَ أَنْجَحُ دَوَاءً وَ تَدْفَعُ الْقَضَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً وَ لَا يَذْهَبُ بِالْأَدْوَاءِ إِلَّا الدُّعَاءُ وَ الصَّدَقَة
صدقه بلا را برطرف مى كند و مؤثرترينِ داروست. همچنين، قضاى حتمى را برمى گرداند و درد
و بيمارى ها را چيزى جز دعا و صدقه از بين نمى برد.
بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 93، ص 137، ح 14
دوستش داشته باش تا او نیز تو را دوست بدارد
امام صادق عليه السلام :
رَجُلاً يَسأَلُ اَبا عَبدِ اللّه عليه السلام فَقالَ: الرَّجُلُ يَقولُ أَوَّدُكَ، فَكَيفَ أَعلَمُ أَنَّهُ يَوَدُّنى؟
فَقالَ: اِمتَحِن قَلبَكَ، فَإن كُنتَ تَوَدُّهُ فَإنَّهُ يَوَدُّكَ؛
شخصى از امام صادق عليه السلام پرسيد: گاهى به من گفته مى شود: دوستت دارم.
از كجا بدانم كه راست مى گويد و دوستم دارد؟ حضرت فرمودند: قلب خودت را بيازماى،
پس اگر تو او را دوست دارى، بدان كه او نيز تو را دوست دارد.
كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص652، ح2