گردآورنده: اعظم قاسمی

طلبه سطح 3- گرایش فقه و اصول

انديشه محدود كردن تعداد افراد خانوار نه تنها موضوعي تازه و جديد نيست بلكه بشر قرنها است كه به دنبال يافتن بهترين روش ، جهت جلوگيري از بارداري مي باشد. تاريخچه پيشگيري از بارداري احتمالاً به حدود ده هزار سال بعد برمي گردد يعني زماني كه كشاورزان مشاهده كردند اخته كردن حيوانات نر كنترل آنها را آسان تر، كيفيت گوشت آنها را بهتر و توليد مثل دام ها را متوقف مي نمايد. آثاري كه هزاران سال قبل، از مصريان، هندي ها، چيني ها و… به جاي مانده است بيانگر وجود راه ها و روش هاي پيشگيري از بارداري از گذشته هاي دور است.

فلاسفه يونان چون ارسطو، افلاطون و ديگران در زمينه كنترل مواليد و جمعيت مطلوب نظريات مختلفي ارائه نموده اند؛ به نظر ارسطو اگر نفوس يك

جامعه از حد معيني در گذرد فقر و گرسنگي گسترش ميابد.

افلاطون توليد مثل مردم را در شرايط پر جمعيت منع مي نموده است. موارد ذكر شده بيان كننده اين نكته است كه برنامه هاي جمعيتي در طول تاريخ از نظر علما اهميت خاصي داشته است و تمام ملت هاي جهان كم و بيش از شيوه هاي سنتي جلوگيري از بارداري آگاهي داشته و از راه هاي مذكور بهره مي جستند.

اما تنظيم خانواده در معنا و مفهوم امروزي خود از دهه هاي پاياني قرن هجدهم بنا به دلايل سياسي، اقتصادي و جمعيتي با طرح آرا و سياستهاي مالتوس مبني بر كاهش مواليد مطرح شد و تحت عنوان «مالتوزيانيسم كلاسيك» معروف گرديد. اين نظريه كه در كل مي خواست كيفيت را بر كميت ترجيح دهد، پس از انتشار، بدليل محدوديت هاي علمي خود مورد نقد قرار گرفت و با وجود تأثير گذاري عميق روي مباحث جمعيت شناسي تا حدي فراموش شد.

اما از دهه سوم قرن نوزدهم گروهي از صاحب نظران جمعيتي با الهام از انديشه هاي وي به حمايت از كنترل جمعيت و جلوگيري از افزايش آن برخاستند. اختلاف نظر اين گروه كه بعد ها به نام « مالتوزيانيسم نو» شهرت يافتند با مالتوزيانيسم كلاسيك در التزام به مسائل اخلاقي بود، بطوري

كه گروه نوخاسته (مالتوزيانيسم نو) هر وسيله اي حتي وسايل غير مشروع را در اين امر مجاز مي شمردند.

بدين ترتيب «فرانسيس پليس» در سال 1822 ميلادي اولين اعلاميه مكتب مالتوزيانيسم نو را در انگلستان منتشر ساخت و كشورهاي انگلستان و آمريكا را به فكر محدود كردن مواليد انداخت. بعدها نخستين درمانگاه هاي تنظيم خانواده در آمستردام، آمريكا، سوئد، نروژ و دانمارك تأسيس شد. در سالهاي پس از جنگ جهاني دوم بود كه مالتوزيانيسم جهاني نو در اروپا و آمريكا فعاليت خود را گسترش داد و جنبه هاي مثبت تري را وارد مفاهيم منفي تنظيم خانواده كرد.

در گذشته فعاليت هاي جمعيتي به افزايش و كاهش جمعيت توجه مي كرد در صورتي كه امروزه اين سياستها فرا تر رفته و بسياري از موازين اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي را در بر مي گيرد.

آمار نشان مي دهد كه امروزه در حدود 85 % از كشور هاي جهان سوم از خدمات عمده ي تنظيم خانواده حمايت مي نمايند اما برنامه هاي تنظيم خانواده به همه ي جمعيت روستايي و عشايري اين كشور ها تعميم نيافته است.