امام خمینی (ره) به عنوان بنیانگذار و معمار کبیر نظام مقدس جمهوری اسلامی طی سال های پس از پیروزی انقلاب رهنمودها و بیاناتی داشتند که در واقع تکلیف مردم را هنگام انتخابات مشخص می کند.
حضرت امام (ره) در این مورد چنین می فرماید:

مردم در انتخابات آزادند و احتیاج به قیم ندارند و هیچ فرد یا گروه و دسته ای حق تحمیل فرد یا افرادی را به مردم ندارند . جامعه اسلامی ایران که با درایت و رشد سیاسی خود جمهوری اسلامی و ارزشهای والای آن و حاکمیت قوانین خدا را پذیرفته اند و به این بیعت و این پیمان بزرگ وفادار مانده اند.
از آغاز انقلاب اسلامی تا کنون یکی از اهداف شوم استکبار جهانی دورکردن مردم از صحنه های انقلاب بوده و به انواع ترفندها متوسل شده اند ولی به لطف خداوند تبارک و تعالی ملت شریف و سرافراز ایران با حضور عظیم خود در صحنه های گوناگون انقلاب این حقیقت را به اثبات رسانیده اند که از وحدت و انسجام آنان چیزی کم نشده و استکبار و مزدوران آنان تا ابد حسرت گسستن اتحاد و یکپارچگی ملت ما را به گور خواهند برد .
حضرت امام (ره) ضمن اشاره به وضعیت مجلس قبل از انقلاب اسلامی به اهمیت مجلس شورای اسلامی و نقش مردم چنین می فرماید:
«ما دیدیم که اسلام و کشور ایران چه صدمات بسیار غم انگیزی از مجلس شورای غیر صالح و منحرف از بعد از مشروطه تا عصر رژیم جنایتکار پهلوی و از هر زمان بدتر و خطرناکتر در این رژیم تحمیلی فاسد (پهلوی) خورد چه مصیبتها و خسارتهای جان فرسا از این جنایتکاران بی ارزش و نوکر مآب به کشور و ملت وارد شد . از بعد از مشروطه هیچگاه به قانون اساسی عمل نشده، . . . اکنون که با عنایت پروردگار و همت ملت عظیم الشان سرنوشت کشور به دست مردم افتاده و وکلاء از خود مردم و با انتخاب خودشان بدون دخالت دولت و خان های ولایات به مجلس شورای اسلامی راه یافتند و امید است که با تعهد آنها به اسلام و مصالح کشور جلوگیری از هر انحراف بشود»  
بنابراین همه مردم در سرنوشت جامعه خویش مسؤول هستند و هیچ عذر و بهانه ای از کسی پذیرفته نیست که نسبت به سرنوشت اداره امور جامعه اسلامی بی تفاوت باشد و بی تفاوت بودن و کناره گیری نسبت به سرنوشت اداره امور جامعه از گناهان کبیره محسوب می شود . پس همه مردم باید خود را دخیل و سهیم در اداره امور جامعه بدانند و هر کس به هر اندازه ای که توان دارد نسبت به سرنوشت جامعه اسلامی تلاش نماید و حضور تک تک مردم در صحنه های سیاسی و اجتماعی جامعه اسلامی به عنوان یک وظیفه شرعی، عقلی و سیاسی می باشد . و مطمئن باشیم که حضور گسترده مردم در صحنه های مختلف، دشمن را ناامید و انقلاب را بیمه می کند .

** وظیفه و نقش مردم در انتخابات از دیدگاه امام خمینی (ره):

از دیدگاه حضرت امام (ره) جایگاه و نقش مردم در انتخابات، اساسی، حساس و تعیین کننده است . در زیر وظایف مردم نسبت به انتخابات را به فهرست ذکر می کنیم:

الف: شرکت فعالانه در انتخابات:

حضرت امام (ره) همه آحاد ملت را به شرکت در انتخابات فرا می خوانند:
«وصیت من به ملت شریف آن است که در تمامی انتخابات چه انتخابات رئیس جمهور و چه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و . . . در صحنه باشند و اشخاصی را که انتخاب می کنند روی ضوابطی باشد که اعتبار می شود . عدم دخالت مردم، از مراجع و علماء بزرگ تا طبقه بازاری و کشاورز و کارگر و کارمند، همه و همه مسؤول سرنوشت کشور و اسلام می باشند، چه در نسل حاضر و چه در نسلهای آینده، و چه بسا که در بعض مقاطع عدم حضور و مسامحه گناهی باشد که در راس گناهان کبیره است . پس علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد و الا کار از دست همه خارج خواهد شد و این حقیقتی است که بعد از مشروطه لمس نموده اید و نموده ایم . چه علاجی بالاتر و والاتر از آن نیست که ملت در سرتاسر کشور در کارهائی که محول به اوست بر طبق ضوابط اسلامی و قانون اساسی انجام دهد .»
پس همه اقشار ملت در سرنوشت کشور اسلامی خود مسؤول هستند . و لذا همه باید شرکت در انتخابات را بعنوان یک وظیفه شرعی و قانونی خود بدانیم و بدون هیچگونه درنگ و مسامحه ای در صحنه های حساس انقلاب حضور فعال داشته باشیم و بدانیم که اگر به خاطر عدم حضور ما در سرنوشت جامعه، ضربه ای به انقلاب وارد شود همه ملت در پیشگاه خداوند و شهدای عزیز مسؤول خواهند بود .
حضرت امام (ره) در این زمینه چنین می فرماید:  «اگر خدای نخواسته بر اسلام یا کشور اسلامی از ناحیه عدم دخالت در سرنوشت جامعه لطمه و صدمه ای وارد شود، یک یک تمام ملت در پیشگاه خدای قهار توانا مسؤول خواهیم بود و نسل های آینده که ممکن است از کناره گیری های کنونی مورد هزار گونه تجاوز واقع شوند ما را نبخشند . یکی از وظایف مهم شرعی و عقلی ما برای حفظ اسلام و مصالح کشور حضور در حوزه های انتخابیه و رای دادن به نمایندگان صالح و کاردان و مطلع بر اوضاع سیاسی جهان و سایر چیزهایی که کشور به آنها احتیاج دارد می باشد و مجلس محتاج به متخصصین رشته های مختلفی است که کشور احتیاج به آنها دارد .

ب: مشورت کردن:

امام خمینی (ره) در این زمینه می فرمایند : مردم مؤمن و انقلابی ما برای انتخاب نماینده خود با افراد مؤمن و متعهد که مورد اعتمادشان هست مشورت نمایند و در مقام مشورت کسی حق ندارد که رای و نظر خود را بر دیگران تحمیل کند . مردم ما در انتخاب وکلای خود کاملا آزاد هستند و خودشان طبق معیار و ضوابطی که معین شده نامزدهای انتخاباتی را شناسایی نموده و به شخص مورد نظرشان رای خواهند داد .

ج: انتخاب اصلح:

با توجه به این اصل کلی که مسؤولیت ها باید در دست صالح ترین افراد باشد مردم نباید بی توجه از کنار این مساله بگذرند بلکه وظیفه دارند از روی آگاهی و شناخت کامل شایسته ترین فرد را انتخاب کنند .
حضرت امام خمینی (ره) معنا و معیار اصلح را چنین بیان می فرماید: «اگر (انتخاب اصلح) برای خودتان باشد شیطانی است و اما اگر انتخاب اصلح برای مسلمانهاست، کی و از کجاست، مطرح نیست، از هر گروهی باشد، حزب باشد، یا غیر حزب، نه حزب اسباب این شود که غیر آن فاسد و نه صد در صد حزبی بودن باعث صلاح آنهاست . و انتخاب اصلح برای مسلمین یعنی انتخاب فردی که تعهد به اسلام و حیثیت آن داشته باشد و همه چیز را بفهمد و چون در مجلس اسلام تنها کافی نیست بلکه باید مسلمانی باشد که احتیاجات مملکت را بشناسد و سیاست را بفهمد و مطلع به مصالح و مفاسد کشور باشد و ممکن است به شما و گروه شما هم مربوط نباشد، که اگر اصلح را انتخاب کردید، کاری اسلامی می کنید و این یک محکی است برای خودتان که تشخیص بدهید انتخاب برای اسلام است یا برای صلاح خودتان . امیدوارم که تا آخر هم اینطور باشد و هر دوره انتخابات بهتر انجام شود . و این مساله، مساله شخصی نیست بلکه برای اسلام و از امور مهمه است .»
و در جایی دیگر حضرت امام (ره) ملاک و معیار انتخاب اصلح را برای مردم چنین بیان می کند: «اشخاصی را انتخاب کنیم که از هر جهت صالح باشند . مسلمان بودن تنها فایده ای ندارد، باید جمهوری اسلامی را قبول داشته باشد و از مسائل روز اطلاع داشته باشد . سعی کنید مثل مرحوم مدرس را انتخاب کنید . کسانی را که انتخاب می کنید باید مسائل را تشخیص دهند، نه از افرادی باشند که اگر قدرت دیگری تشری زد بترسند، باید بایستند و مقابله کنند .»
ملت هوشیار و همیشه در صحنه ایران اسلامی با در نظر گرفتن ملاک و معیارهای لازم به خاطر خدا و مصالح نظام اسلامی کشورمان با دقت کامل سوابق و ویژگیهای نامزدهای انتخاباتی را بررسی نموده به دور از گرایشهای جناحی و گروه گرائی شایسته ترین و صالح ترین افراد را برای نمایندگی مجلس شورای اسلامی انتخاب خواهند نمود . و بدانند که با حضور گسترده در انتخابات و انتخاب اصلح ضربه بزرگی بر دشمنان اسلام و انقلاب وارد خواهند کرد .

*** وظایف و شرایط نامزدهای انتخاباتی از دیدگاه حضرت امام:

نامزدهای انتخاباتی مجلس شورای اسلامی علاوه بر شرایط عمومی که در قانون اساسی ذکر شده را دارا هستند باید دارای شرایط دیگری نیز باشند تا بهتر بتوانند به مردم خدمت کنند و در مصوبات مجلس قدرت و توان اظهار نظر و نقد و بررسی لازم را داشته باشند و در مشکلات کلیدی جامعه بتوانند تصمیمات لازم را بگیرند و همیشه مصالح نظام را مقدم بر هر چیزی بدانند .
حضرت امام (ره) شرایط کاندیدای انتخاباتی (نمایندگان) را این طور بیان می فرماید: «مردم شجاع ایران با دقت تمام به نمایندگانی رای دهند که متعبد به اسلام وفادار به مردم باشند و در خدمت به آنان احساس مسؤولیت کنند و طعم تلخ فقر را چشیده باشند و در قول و عمل مدافع اسلام پابرهنگان زمین، اسلام مستضعفین، اسلام رنج دیدگان تاریخ، اسلام عارفان مبارزه جو، اسلام پاک طینتان عارف و در یک کلمه، مدافع اسلام ناب محمدی - صلی الله علیه و آله - باشند و افرادی را که طرفدار اسلام سرمایه داری، اسلام مستکبرین، اسلام مرفهین بی درد، اسلام منافقین، اسلام راحت طلبان، اسلام فرصت طلبان و در یک کلمه، اسلام امریکایی هستند طرد نموده و به مردم معرفی نمایند .»
شرایط کاندیداهای انتخاباتی نمایندگان از دیدگاه امام خمینی (ره) ، متعبد بودن به اسلام و اعتقاد به جمهوری اسلامی ایران ، پشتیبان ولایت فقیه و متعبد به اوامر او ، وفاداری به مردم ، مطلع و آگاه به مسائل روز بودن و هدف خدمت به محرومین باشد .
حضرت امام - رضوان الله تعالی علیه - در وصیتنامه خود بخشی از شرایط وکلای مجلس را اینگونه ترسیم می نماید:
«ملت در هر دوره از انتخابات وکلاء دارای تعهد به اسلام و جمهوری اسلامی که غالبا متوسطین جامعه و محرومین می باشند و غیر منحرف از صراط مستقیم به سوی غرب یا شرق و بدون گرایش به مکتبهای انحرافی و اشخاص تحصیل کرده و مطلع بر مسائل روز و سیاستهای اسلامی به مجلس بفرستند .»

ب: شرایط تبلیغات نامزدهای انتخاباتی:

تبلیغات نامزدهای انتخاباتی یکی از عوامل مهم، سلامت برگزاری انتخابات می باشد . نامزدهای مجلس شورای اسلامی همانطوری که مطلع هستند باید هدفشان  از وکیل شدن خدمت به اسلام و مردم باشد بنابر این تبلیغات باید در چارچوب اسلام باشد .
شرایط تبلیغات نامزدهای انتخاباتی مجلس شورای اسلامی از دیدگاه حضرت امام (ره) :
«نصیحتی است از پدری پیر به نامزدهای مجلس شورای اسلامی که سعی کنید تبلیغات انتخاباتی شما در چارچوب تعالیم و اخلاق عالیه اسلام انجام شود و از کارهایی که با شؤون اسلام منافات دارد جلوگیری گردد . باید توجه داشت که هدف از انتخابات در نهایت حفظ اسلام است اگر در تبلیغات، حریم مسائل اسلامی رعایت نشود چگونه منتخب حافظ اسلام می شود . باید سعی شود که خدای ناکرده به کسی توهین نگردد و در صورتی که رقیب انتخاباتی به مجلس راه نیافت، به دوستی و برادری - که چیزی شیرین تر از آن نیست - لطمه ای نخورد .»
حضرت امام (ره) خطاب به نامزدهای انتخاباتی و طرفداران آنها چنین می فرماید: همه امور اعتباری و زودگذر است و همه در محضر حق هستیم و آنچه در صحیفه کردار ما ماندنی است اعمال و رفتار ما و آنچه موجب سعادت و جاودانگی ما می شود، صفای معنویت و ثمرات خلوص بندگی است، و ما نباید خلوص عمل و جامعه اسلامی خودمان را به زنگار کدورت ها و اختلافات آلوده کنیم و رقابت های انتخاباتی هم هرگز نباید موجبات تفرقه و جدایی را فراهم نماید .»

*** وظیفه ناظران و مجریان انتخابات از دیدگاه امام خمینی (ره):

الف: وظیفه ناظران (شورای نگهبان) :

حضرت امام (ره) در باره وظیفه شورای نگهبان چنین می فرماید:  اعضای محترم شورای نگهبان - ایدهم الله تعالی - را که حافظ مصالح اسلام و مسلمین هستند . . . من به آقایان هشدار می دهم که تضعیف و توهین به فقهای شورای نگهبان امری خطرناک برای کشور و اسلام است . . . لازم است همه به طور اکید به مصالح اسلام و مسلمین توجه کنیم و به قوانین، هر چند مخالف نظر و سلیقه شخصی مان باشد احترام بگذاریم . . . و به شورای نگهبان تذکر می دهم که در کار خود استوار باشید و با قاطعیت و دقت عمل فرمایید و به خدای متعال اتکال کنید .»

ب: وظیفه مجریان انتخابات:

امام (ره) خطاب به مجریان انتخابات چنین می فرماید: شما مسؤول این مساله (انتخابات) هستید هم مسؤول کار خودتان و هم مسؤول مسؤولین دیگری که تحت نظر شما هستند هستند، که جریان انتخابات یک جریان صحیح باشد . هیچ کس در انتخابات بر دیگری مقدم نیست، همه افراد ملت یک جور هستند در انتخابات یعنی همان آدمی که یک کار کوچکی انجام می دهد با آن کسی که در راس همه امور هست در باب انتخابات هیچ با هم فرقی ندارند، این یک رای دارد آن هم یک رای دارد . . . . انتخابات جوری باشد که مردم پسند باشد . . . یعنی مردم احساس بکنند به اینکه مساله انتخابات به آنطوری که قانون انتخابات گفته است، به آن طوری که اسلام می خواهد، دارد عمل می شود . عمل مال شماست، قانون یک ثبتی است که می شود، یک وظیفه ای تعیین می کند، لکن آنی که مهم است در مقام عمل است، مقام عمل جوری باشد که تطبیق بکند با قانون و مردم در راضی باشند در عمل . . . توجه کنید که اخلال گرها نباید خرابکاری بکنند . . . کسی بیاید مثلا نزدیک صندوق بخواهد به مردم بگوید به این رای بدهید . . . آنجا دیگر جای این حرف نیست که آنجا بایستد و بگوید فلانی خوب است فلانی بد است . . . باید جلوگیری بشود، تا انشاءالله یک انتخابات خوبی داشته باشیم .»
حضرت امام (ره) خطاب به مجریان انتخابات چنین می فرماید:
«شما فرمانداران و بخشداران و . . . همه تان موظفید به اینکه در این امر (انتخابات مجلس) دقت کنید که خوب انجام بگیرد، نبادا یک وقت خدای نخواسته یک تقلبی در کار بیاید .» بنابراین همه باید در اجرای برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی همکاری لازم را با مجریان امر بنمائیم تا انشاءالله انتخابات با حضور گسترده ملت همیشه در صحنه درست برگزار شود . مسؤولین اجرایی انتخابات انشاء الله تمام تلاش خود را در حسن اجرای انتخابات خواهند داشت و به وظیفه شرعی و قانونی خودشان عمل خواهند نمود . و بار دیگر دشمنان انقلاب و اسلام را مایوس خواهند نمود و مصلحت نظام اسلامی را بر همه چیز مقدم می دارند .

** * وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره):

حضرت امام خطاب به نمایندگان مجلس شورای اسلامی چنین می فرماید:  و از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این عصر و عصرهای آینده می خواهم که اگر خدای نخواسته عناصر منحرفی با دسیسه و بازی سیاسی وکالت خود را به مردم تحمیل نمودند، مجلس اعتبارنامه آنان را رد کنند و نگذارند حتی یک عنصر خرابکار وابسته به مجلس راه یابد . . . و از همه نمایندگان خواستارم که با کمال حسن نیت و برادری با هم مجلسان خود رفتار و همه کوشا باشند که قوانین، خدای نخواسته از اسلام منحرف نباشد و همه به اسلام و احکام آسمانی آن وفادار باشید تا به سعادت دنیا و آخرت نائل آیید .»
مجلسی که اساس یک کشور است باید محلی برای بحث و ساختن اخلاق جامعه باشد و انتقاد و استیضاح حق مجلس است اما برخورد با متخلف با آرامی و طرح مسائل اخلاقی بهتر رفع اختلاف می کند تا با الفاظ نیش دار و مقابله کردن با یکدیگر . . . خودشان را یک واعظ حساب بکنند که می خواهند مردم را موعظه کنند و مردم هم احساس کنند که این آقایان خیر و صلاح آنها را می گویند
همانطوری که می دانید وظیفه نمایندگان در قانون معین شده است و این نوشتار گنجایش تمام شرح وظایف را نداشته و لذا ما به اختصار به گوشه هایی از وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی از دیدگاه حضرت امام خمینی - رحمة الله علیه - اشاره کردیم . انشاءالله خداوند توفیق دهد همه بتوانیم به رهنمودهای آن امام بزرگوار و جانشین شایسته اش حضرت آیة الله العظمی خامنه ای مدظله عمل نموده و در مسیر اهداف عالیه آن امام راحل و ولی امر مسلمین حرکت کنیم و همیشه مدافع اسلام و انقلاب و ولایت فقیه باشیم و مصلحت نظام اسلامی را مقدم بر همه چیز بدانیم .
در نهایت باید تاکید کرد که انتخابات بستر حضور گسترده مردم و تجلي گاه تكرار حماسه پرشور ملتي است كه نهضتي عظيم را به رهبري مصلح و انقلابگر بزرگ قرن حضرت امام خميني به ثمر رسانده و براي شكل گيري و بقاي نظام حكومتي برخاسته از آن در عرصه هاي گوناگون مقابله با قدرت هاي استعماري و اذناب و ايادي داخلي آنها به دفاع پرداخته است . اينك اين مردم ديگربار در صحنه انتخابات حاضر مي شوند تا انقلاب اسلامي را تداوم بخشند و بقاي نظام اسلامي را تضمين كنند و راه امام خميني را كه احياگر دين و عزت بخش مسلمين و منادي بزرگ آزادي و استقلال است تداوم دهند. براي انجام انتخابات صحيح و موفق و برتر رهنمودهاي امام خميني همچنان مشعل راه ملت مسلمان ايران مي باشد.

به نقل از صحیفه نور، و وصیتنامه سیاسی الهی امام خمینی (ره)