دستاوردهای جنبش عدم تعهد
بیش از نیم قرن از زمان برگزاری نخستین نشست جنبش عدم تعهد میگذرد که این امر خود یک موفقیت قابلتوجه است.
در طول این مدت جنبش دستاوردهایی داشته است:
الف- در دوره جنگ سرد کشورهایی مانند هند، اندونزی، یوگسلاوی (سابق)، مصر، غنا و بسیاری از کشورهای دیگر که بعدا به جنبش عدم تعهد پیوستند، از طریق آن توانستند صدای خود را بهعنوان کشورهایی که جزو دو بلوک متخاصم نیستند، به گوش جهانیان برسانند و از این مسیر نقش مهمی را در ثبات و امنیت جهانی ایفا کنند.
ب- جنبش عدم تعهد در دوره جنگ سرد با حمایت از استقلال ملتهای تحت استعمار و پذیرش عضویت آنها در این گروه، در دگرگونی نظام بینالملل نقش مهمی بازی کرد.
پ- غیرمتعهدها در دورهای که خطر یک جنگ تمامعیار هستهای میان اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا - رهبران دو بلوک - جهان را تهدید میکرد، با پیگیری سیاست موازنه منفی، از یکسو در مسیر استقلال خود گام برداشتند و از سوی دیگر کوشیدند زمینهای برای زیادهخواهیهای رهبران دو بلوک و رقابت و جنگ آنها فراهم نکنند.
ت- همه مستعمرههای پیشین به استقلال دست پیدا کردهاند اما اکنون استعمارگران سابق روشهای پیچیدهتری را برای سلطه بر جهان به کار میبرند. جنبش عدم تعهد در شرایط جدید علاوه بر «بالا بردن میزان درک و هوشیاری اعضا از روشهای جدید سلطه» ابزار مناسبی برای «هماهنگی سیاستها و اقدامات کشورهای در حال توسعه و توسعهنیافته در برابر کشورهای سلطهگر و راضی از وضع موجود» است.
ث- جنبش عدم تعهد در دوره نظام دوقطبی پدید آمد اما هدف اصلی اعضای آن - حفظ استقلال در نظامی قدرتمدار - همچنان پابرجاست. مخالفت گسترده کشورهای غیرمتعهد با نظامی که در آن آمریکا و همپیمانانش میکوشند از طریق جنگ در کشورهایی چون عراق و افغانستان سیطره خود را بر جهان بگسترانند، افکار عمومی جهانی را برای مقابله با تکرار چنین اقداماتی آماده کرده است.
ج- جنبش عدم تعهد تنها به دنبال ایجاد ساز و کارهایی سیاسی برای افزایش نقش خود نبوده بلکه زمینه را برای گسترش روابط تجاری میان اعضا و حتی با کشورهای توسعهیافته فراهم کرده است. این جنبش در پی استقرار یک نظم اقتصادی بینالمللی جدید بوده و تلاشهایی را در این زمینه صورت داده است.
چ- جنبش عدم تعهد در حلوفصل تنشها و کشمکشهایی که میان اعضای آن رخ میدهد هم نقش مؤثری ایفا کرده است. نشستهای سران، موقیت مناسبی را برای دیدار کشورهای عضو و حلوفصل مسالمتآمیز اختلافات به طور دوجانبه یا با میانجیگری طرف یا طرفهای سوم فراهم میکند.
ح- در حال حاضر که نظام دوقطبی فرو پاشیده و مسأله پیگیری راه میانه زیر سؤال رفته، جنبش عدم تعهد راه دومی را پیشروی کشورهایی که میخواهند ضمن حفظ استقلال، با همکاری یکدیگر به گونهای مسالمتآمیز وضع موجود در نظام بینالملل را تغییر دهند، قرار داده است.
خ- اعضای جنبش در فرآیند رایزنی درباره مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی موردنظر، علایق و منافعی پیدا میکنند که این علایق و منافع را با خود به سازمانهای بینالمللی بزرگی چون سازمان ملل میبرند. معمولا رهبران جنبش عدم تعهد در ارکان دموکراتیک سازمان ملل مانند مجمع عمومی هم که شمار رأی اعضا تعیینکننده است، دوستان و رأیهای زیادی دارند.
به نقل از روزنامه همشهری