ساختار حکومت جمهوری اسلامی ايران در قانون اساسی
پژوهشگر: معصومه قاسمی راد استاد راهنما: خانم رزم آرا
استاد داور: دکتر عظیم حمزئیان تاریخ دفاع: شهریور 87
چكيده
قانون اساسي يكي از ثمرات عظيم، بلكه بزرگ ترين ثمره جمهوري اسلامي است (امام خميني ره)
بالاترين مقام تشكيلاتي كشور ، ولي فقيه است كه ولايت امر و امامت امت را بر عهده دارد تعيين رهبر و همچنين ناتواني رهبر از انجام وظايف قانوني خود و يا از دست دادن شرايط و ويژگيهاي رهبري به عهده مجلس خبرگان است.
بازوي قوه ي مقننه مجلس شوراي اسلامي است كه از نمايندگان منتخب مردم تشكيل مي شود و مصوبات آن پس از تائيد شوراي نگهبان براي اجرا به قوه ي مجريه و قوه ي قضائيه ابلاغ ميگردد.
در جمهوري اسلامي ، رسالت مربوط به هدايت جامعه به سوي عدل و تأمين و تنظيم حركت اصول حقوقي اسلامي به عهدة مجلس شوراي اسلامي است.
«پس از مقام رهبري رئيس جمهور عالي ترين مقام رسمي كشور است و مسئوليت اجرايي قانون اساسي و رياست قوه ي مجريه را جز در اموري كه مستقيماً به رهبري مربوط مي شود بر عهده دارد »
نظارت پيش بيني شده در قانون اساسي كه بعضي از آن به عنوان شيوه هاي مبارزه ي سياسي پارلمان عليه قوه ي مجريه نام مي نهند از طريق تذكر ، سؤال و استيضاح است يعني نمايندگان مجلس مي توانند رئيس جمهور و وزرای او را سوال و استيضاح كنند .
امر قضا و فصل خصومتها بين مردم يا بين مردم و صاحب منصبان حكومتي ، و نيز محاكمه و مجازات مجرمان و برقراري امنيت و عدالت در جامعه امري مهم و تحقق آن و تامين سلامت و بقاء جامعه منوط به وجود قوه ي قضائیه با اقتدار ، بي طرف منصف و دانش حقوقي كامل است . منظور از اجراي عدالت يعني حل اختلاف و منازعات افراد با يكديگر يا با دولت بر طبق قوانين مصوب بر عهده ي قوه ي قضائيه است . در رأس سازمان و تشكيلات اين قوه شخصي به عنوان رئيس قوه ي قضائيه قرار دارد ، كه عالي ترين مقام اين قوه است . ارتباط تنگاتنگ سه قوه با يك ديگر 1 : تركيب شوراي موقت رهبري (رئيس جمهور، قوه ي قضائيه و يكي از فقهاي شوراي نگهبان)
2 : تركيب رياست موقت رياست جمهوري (معاون اول رئيس جمهور ، رئيس مجلس و رئيس قوه ي قضائيه)1
3 : تركيب شوراي صدا و سيما متشكل از نمايندگان رئيس جمهور ، رئيس قوه ي قضائيه و مجلس شوراي اسلامي2
4 : عضويت روءساي سه قوه در شوراي عالي امنيت ملي 3
5 : عضويت روءساي سه قوه در شوراي بازنگري قانون اساسي
نتيجه مي گيريم كه حكومت جمهوري اسلامي ايران بر اساس قانون اساسي از پنج ركن اصلي تشكيل شده است كه اين پنج ركن عبارتند از :
رهبري ، مجلس خبرگان ، قوه ي مقننه ، قوه ي مجريه ، قوه ي قضائيه
در حالي كه در كشور جمهوري اسلامي ايران از اين پنج اصل سه اصل آن يعني قوه ي مقننه و قوه ي مجريه و قوه ي قضائيه با ساير كشور هاي دنيا وجه مشترك دارند ولي با دو اصل ديگر آن يعني رهبري و مجلس خبرگان وجه اشتراكي ندارند .
کلید واژه : حکومت ـ جمهوری ـ قانون اساسی