نقش مدیریت سیاسی – اجتماعی پیامبر(ص) در تحقق اهداف نبوت
تدبیر و مدیریت جامعه بشری از مهم ترین حکمت های ارسال رسل و انزال کتب آسمانی است و نیز اگر سیاست را مدیریت و توجیه و تنظیم زندگی اجتماعی انسان ها در مسیر حیات معقول معنا کنیم به حکم عقل یکی از عالی ترین کارها و تلاش ها محسوب می شود، از این رو در مکتب اسلام این عبادت با ارزش برای عموم شایستگان واجب کفایی و برای شایستگان منحصر به فرد مثل انبیاء و ائمه، در زمان خود واجب عینی است. در این میان پیامبر اکرم(ص) ، الگوی تمام عیار برای فرزندان آدم است و ملاحظة سیره آن بزرگوار مانع از سیر انحرافی امت می شود، ایشان برای امت اسلام به مثابة الگوی تمام عیاری است که مشی بر طبق رفتار و گفتار و کردار ایشان برای امت، حجت قاطع است.
نکته قابل تأمل اینکه پیامبر اکرم(ص) در مقام نبوت، رسالت، مدیریت و وضعیت فردی، شخصیتی جامع بوده است، از این رو، هنگامی که سخن از الگو بودن پیامبر(ص)می رود این الگو تنها در مسائل عبادی و رفتارهای فردی، اخلاقی ایشان منحصر نمی شود، بلکه تمامی شئون ایشان از جمله مدیریت سیاسی ـ اجتماعی که در چهره جامعة اسلامی نمود وسیعی داشته است را در مقیاس گسترده پوشش می دهد.
گرچه هدف اصلی و غایی رسالت انبیای عظام آزاد کردن انسان از بند خودمحوری و دنیاگرایی و دعوت به خدامحوری و در نهایت سوق دادن انسان ها به سعادت اخروی و حیات طیبه است اما به حکم عقل، تحقق چنین هدف والایی، با نبودن هدایت های راستین انبیاء در حیات جمعی انسان ها و انحصار دعوت آنان بر شئون فردی آنان سازمان نخواهد یافت، چرا که مقتضای برخی گرایش های طبیعی انسان که نمودهایی همچون خودخواهی و منفعت طلبی دارد فضایی نامساعد برای تربیت الهی انسان ها فراهم می آورد از این رو به حکم عقل لازم است، تصحیح معیشت دنیوی انسان ها و تلاش برای اصلاح مناسبات اجتماعی بشر با فراهم نمودن تشکیلاتی منسجم و نظام یافته به عنوان هدفی بالتبع و قصدی ثانوی در سرلوحة برنامة انبیای الهی باشد.
ارسال پیامبر(ص) مبتنی بر این است که سلطنت شیطان را از دل مردمان براند و حاکمیت الهی را بر قلوب بشری نهادینه سازد، تلاش های پیامبر(ص) همه در راستای رهانیدن انسان از سلطه شیطان و حرکت به سمت حکومت خدا و عرش الهی است ، او می خواهد انسان الهی و عرشی تربیت کند و همین معنای آموختن دانایی و حکمت و انجام تزکیه در نهاد انسان است.
در مکتب انبیاء انسان خلیفه خدا است و هر آنچه آفریده شده برای استفاده انسان است، هدف اصلی دعوت به عبودیت به عنوان فلسفه خلقت بوده و سایر اهداف مانند مدیریت جامعه، مقدمه ای برای این اصل است در این راستا مدیریت در نظر آنان وسیله ای مقدس برای رسیدن به اهداف و مقاصد عالی وتأمین مصالح و نیازمندی های مادی و معنوی است . از این رو در تفکر انبیاء و در رأس آنها پیامبر اکرم(ص) مدیریت جامعه براساس مصالح مادی و معنوی و سوق به سوی کمال مطلق بوده و یک مدیر دینی در جست و جوی راه کارهای بهینه و مناسب در جهت وصول همگان به سعادت است.
منبع:تحقیق پایانی سطح 2،محقق:خدیجه شکوری،استاد راهنما:زینت السادات رزم آرا،تاریخ دفاع:تابستان93