امام صادق عليه السلام فرمود: كسي كه در هر روز از شعبان هفتاد بار بگويد «استغفر الله الذي لا اله الا هو الرحمن الرحيم الحي القيوم و اتوب اليه» در افق مبين نوشته مي شود راوي گويد عرض كردم افق مبين چيست؟ فرمود: جلگه اي است است در مقابل عرش و در آن نهرهايي است كه بعدد ستارگان جام در آن ها ريخته شده است.

در فضیلت بعضی از اوقات بر بعضی دیگر، هیچ تردیدی نیست. تمامیِ ماه مبارک رمضان، لیلـة القدر، شب مبعث پیامبر(ص)، عید سعید غدیر و … در شمار این ایّام مبارک است.

 امّا گذشته از شرافت ذاتیِ بعضی از ایّام، اهمیّت حاصل از بعضی از وقایع خاص نیز به شرافت آن ایّام می افزاید. ماه شعبان نیز در شمار شریف ترین ایّام سال قرار دارد که نه تنها خود شریف است، بلکه بستر ولادت ولیّ مطلق الهی، حضرت بقیةالله(ع) نیز هست. از این روست که در سخنان پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) نیز به وفور به اهمیّت این ماه اشاره شده است.

 بنابر آنچه در شماری از متون روایی وارد شده، پیامبر اکرم(ص) در یکی از سال ها، به هنگام آغاز این ماه خطبه ای خواندند و مردم را نسبت به شرافت این ماه آگاه فرمودند. قسمت هایی از این خطبه چنین است:

 … شعبان ماه شریفی است و آن ماه من است. حاملان عرش آن را بزرگ می شمارند و حقّ آن را می شناسند. آن ماهی است که در آن همچون ماه رمضان، روزی بندگان زیاد می گردد و در آن بهشت آذین بسته می شود. و این ماه را شعبان نامیده اند زیرا در آن ارزاق مؤمنان تقسیم می شود و آن ماهی است که عمل در آن چند برابر می شود و کار نیکو هفتاد برابر ثمره می دهد.1

 بنابر آنچه در این خطبه وارد شده است:

 1. شعبان ماه پیامبر اکرم(ص) است؛

2. فرشتگان احترام این ماه را کاملاٌ رعایت می کنند؛

3. ارزاق مردمان، به ویژه روزیِ معنویِ آنان در این ماه تقسیم می شود؛

4. در این ماه، فرشتگان بهشت را زینت می دهند، تا مؤمنان به آن وارد شوند؛

5. خداوند به فضل خود، حسنات مردم را در این ماه هفتاد برابر پاداش می دهد، و از گناهان آنان درمی گذرد.

 بنابر آنچه در حدیثی دیگر آمده، این ماه ماهی است که:

در هر پنجشنبة ماه شعبان، آسمان ها زینت بسته می شود، پس فرشتگان به دعا می پردازند که پروردگارا! آن کس را که در این روز روزه بدارد، ببخشای، و دعایش را اجابت فرمای. پس هر کس که در این روز دو رکعت نماز گذارد و در هر رکعت آن یک مرتبه سورة حمد و یکصد مرتبه سورة توحید را بخواند و بعد از نماز نیز یکصد مرتبه صلوات بفرستد، خداوند تمامی حاجت های دینی و دنیایی او را اجابت می فرماید.2

به نقل از: آب حیات، برگرفته از مجموعه سخنان آیت الله ناصری دولت آبادی.

1. بحارالانوار، ج 94، ص 68، الاقبال، ص 684.

2. وسائل الشیعه، ج 8، ص 104، حدیث 10177، الإقبال، ص 688

تحقیق پایانی سطح  2 با عنوان «جایگاه فروش اموال وقفی در فقه امامیه»

محقق:محبوبه واحدی

استاد راهنما:لیلا خواجه زاده

استاد داور:دکتر علی پریمی

چکیده

 
 از آنجا كه مصلحت قلب و روح انسان، و استقامت او طي مسير سير و سلوك الي الله متوقف بر اين است كه رو به سوي خدا كند، و جمع آوري پراكندگي هاي توجهات قلبي تنها در سايه روي آوردن به پروردگار امكان پذير است، خداوند اعتكاف را تشريع نمود.اعتكافي كه روح و هدف آن توقف و توجه قلب به سوي خداوند متعال و نجات آن از پراكندگي ها و خلوت با خدا و انقطاع از مردم و اشتغال به پروردگار است.نويسنده در اين مقاله با بهره‌گيري از احاديث و ادعيه به بيان مختصر تاریخچه اعتكاف پرداخته و شرايط آن را يادآور شده؛ درباره آثار و اهميت اعتكاف آموزه‏ها و حقايقي از آيات و روايات  گردآوري و با روشی توصیفی به اختصار بيان و تحليل شده است.

واژگان کلیدی: اعتکاف، آثار فردی، آثار اجتماعی، آیات و  روایات.

محقق:مریم عربیان

چکیده

مساله اذن ولی در نکاح دوشیزه از مباحث مطرح در جامعه می باشد و عده ای از فقها و قانون گذاران در قانون مدنی ایران جلب موافقت پدر را علاوه بر موافقت دختر برای ازدواج دختر باکره رشیده لازم دانسته اند. هدف از انتخاب موضوع مذکور، پاسخ به پرسشهایی است که در این زمینه مطرح می شود از جمله اینکه  آیا دختر ولایت تام دارد؟ و یا این که ولی ولایت تام در انتخاب همسر برای دختر دارد؟ دخترانی که بدون اذن پدر ازدواج کرده اند، نکاحشان چه حکمی دارد؟ و سوالات دیگری که ضرورت پرداختن به موضوع مذکور را هر چه بیشتر روشن می کند ، که البته خلأهای قانونی نیز در این زمینه وجود دارد و آن چه این خلاها را پر رنگ تر می نماید، عدم ضرورت اذن پدرانی است که از ازدواج دختران خویش با کفو خود ممانعت می کنند.

تحقیق پایانی حاضر به روش توصیفی و با استفاده از منابع فقهی و حقوقی انجام شده است و در آن به بررسی آراء فقها و حقوق دانان در مورد مسئله گستره اذن ولی در نکاح پرداخته است.

اهمیت این مساله با توجه به رای قانون گذار که نکاح صورت گرفته بدون اذن ولی را متوقف به اجازه بعدی پدر می داند، روشن می گردد. این در حالی است که فقها متاخر، نکاح فوق الذکر را صحیح می دانند؛ البته در پذیرفتن این نظریه از طرف قانون گذار نباید هدف او را مبنی بر جعل قواعدی برای نظم جامعه نادیده گرفت که از عوامل اساسی به شمار می آید.

واژگان کلیدی

ولی، ولایت، اذن، نکاح، دوشیزه، بالغه رشیده

محقق:زینب قدرتی

تاریخ دفاع:93

پيش از اين هرچار فصل روزگارم سردبود

شانه هايم بي بهار و شاخه هايم زرد بود

پيش از اين در التهاب آباد داروخانه ها

هر چه گشتم درد بود و درد بود و درد بود

پيش از اين حتي رديف شعرهاي خسته ام

آتش و خاكستر و دود و غبار وگرد بود

آه از آن شبها كه تنها كوچه گرد شهرتان

بي كسي گمنام ، رسوايي جنون پرورد بود

از خدا پنهان نمي ماند ، چه پنهان از شما

مثل زن ها گريه سرمي كرد ، يعني مردبود

زندگي انروز تا آنجا كه يادم مانده است

مثل تا اينجاي شعرم بي فروغ و سردبود

ناگهان امِا يكي همرنگ من درمن شكفت

شاد و شيدا عين گلهاي بهارآورد بود

مثل شب ، مثل شبيخون ، مثل رؤيايي كه گاه

در شبان بي چراغم شعله مي گسترد بود

ديدم آن ليلاي شورانگيز صحرا زاد را

تازه مي فهم چرا مجنون بيابانگرد بود

معرفی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی «ره»

 پايگاه حضرت استاد آية الله مصباح يزدى، رياست و استاد محترم اين مؤسسه، در سالى كه به نام امام على بن ابى طالب عليه الصلوة والسلام نامگذارى شده است (1380 هجرى شمسى، 1422 هجرى قمرى، 2001 ميلادى) راه اندازى شد. اين پايگاه كه زير نظر دفتر معظم له فعاليت مى نمايد اهداف ذيل را مدّنظر دارد:

1. معرفى انديشه ها و نوآوريهاى حضرت آية الله مصباح در زمينه هاى علمى، فرهنگى، و اجتماعى;

2. فراهم آوردن امكان دسترسى پژوهشگران به آثار نوشتارى، گفتارى، و صوتى-تصويرى استاد به گونه اى كه كار تحقيق را آسان سازد;

3. ارائه جديدترين نقطه نظرهاى استاد پيرامون سؤالات و شبهات فلسفى، كلامى، اخلاقى، علوم قرآنى، و معارف اسلامى و نيز ديدگاههاى ايشان در ارتباط با مسائل و معضلات فرهنگى و سياسى;

4. زمينه سازى براى ارتباط هر چه بيشتر ميان استاد و پژوهشگران در هر نقطه از جهان.

این موسسه در حال حاضر در هفده گروه علمی در حال آموزش و پژوهش است و دارای 18 نشریه علمی پژوهشی  و علمی ترویجی  است.

گویند: هنگام وفات خواجه نصیر، به او گفتند: اجازه بده جنازه تو را به نجف اشرف ببریم و آنجا دفن كنیم، در پاسخ گفت: من از امام موسی كاظم(ع) خجالت می كشم كه وصیت كنم جنازه ام را از كاظمین بیرون برند.

پس‌ از وفاتش، در کاظمین‌ دفنش‌ کردند و بنا به وصیتش این‌ آیه‌ را بر مزارش نوشتند: «وَ کَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَیْهِ بِالْوَصیدِ؛ و سگ آنها دست‌هاى خود را بر دهانه غار گشوده بود» (کهف/18)

قال الامام الصادق – (عَلَیْهِ السَّلامُ):
مَن قَـبَّلَ وَلَدَهُ كَـتَبَ اللّهُ‏ عَزَّوَجَلَّ لَهُ حَسَنَةً وَمَن فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللّهُ‏ يَومَ القيامَةِ، وَمَن عَلَّمُهُ القُرآنَ دُعىَ بِالبـَوَينِ فَيُكسَيانِ حُلَّتَينِ يُضى‏ءُ مِن نورِهِما وُجوهُ اَهلِ الجَنَّةِ؛
هر كس فرزندش را ببوسد ، خداوند عزّوجلّ براى او ثواب مى‏نويسد و هر كسى كه او را شاد كند ، خداوند روز قيامت او را شاد خواهد كرد و هر كس قرآن به او بياموزد ، پدر و مادرش دعوت مى‏شوند و دو لباس بر آنان پوشيده مى‏شود كه از نور آنها ، چهره‏هاى بهشتيان نورانى مى‏گردد. (کافی-جلد 6-ص49 )

از امام صادق علیه السلام نقل شده که شخصی به حضور پیامبر رسید و عرض کرد:

ما قُبِّلتُ صَبِیَّاً لی قَطُّ ، فَلَمّا وَلّی قال رَسولُ الله صلی الله علیه و آله:هذا رَجُلٌ عِندی اَنَّه مِن اَهلِ النّار

ای رسول خدا من تا کنون هیچ یک از فرزندانم را نبوسیده ام.هنگامی که از نزد آن حضرت بیرون رفت،پیامبر- که از قساوت و بی رحمی او سخت شگفت زده شده بود-فرمود این مرد نزد من از اهل جهنم است.(وسائل الشیعه- جلد 15)

محمّد بن محمّد بن نعمان که از علمای بسیار برجسته شیعه و مورد قبول شیعه و اهل تسنّن بود و مرجع خاص و عام به شمار می رفت و بیش از ۲۰۰ کتاب اسلامی نوشت و آبروی شیعه در قرن پنجم بود و در همه رشته های علوم اسلامی استاد و نابغه به شمار می آمد .
روزی در خانه بود، شخصی به حضورش آمد و پرسید زنی حامله فوت کرده ولی بچه در رحمش زنده است، آیا او را همانطور دفن کنیم، یا شکمش را شکافته و بچه اش را بیرون آوریم؟
شیخ مفید (رحمه الله) گفت: همانگونه دفنش کنید، آن شخص برگشت و در وسط راه دید سواری به او نزدیک شد و گفت: شیخ مفید (رحمه الله) فرمود: شکم آن زن را پاره کنید و بچه را بیرون آورید.
آن شخص چنین کرد، پس از مدتی جریان را برای شیخ مفید نقل کردند، شیخ گفت من کسی را نفرستاده بودم، معلوم است که آن سوار صاحب الامر (عج) بوده است، اکنون که در احکام اشتباه می کنم خوب است دیگر فتوا ندهم، در خانه اش را بست و از خانه بیرون نیامد.
ساعاتی نگذشت که از طرف امام زمان (علیه السلام) توقیعی (نوشته ای) به خدمت شیخ مفید گذاشته شد:
ای شیخ! برای مردم فتوا بگو و ما آن را تکمیل خواهیم کرد، و نمی گذاریم که در خطاء و اشتباه بمانی، آنگاه در مسند فتوا نشست.» [۱]
می نویسند:وقتی که شیخ مفید (رحمه الله) در سن ۸۵ سالگی در سوم ماه رمضان سال ۴۱۳ قمری از دنیا رفت، آنچنان جمعیّت از شیعه و سنی برای تشییع جنازه اش اجتماع کردند که تا آن روز بی نظیر بود و همه از شدت ناراحتی گریه می کردند [۲] و وی را در حرم کاظمین (علیهما السلام) دفن کردند.
چندین بار از جانب امام زمان (علیه السلام) برای این مرد بزرگوار، نوشته ای به خطّ شریف آن حضرت (عج) صادر شد، در آغاز یکی از آنها آمده:
« لِلاْخِ السَّدِیدِ وَالْوَلِیّ الرَّشِیدَ الشَّیْخِ الْمُفِیدِ… سَلامُ اللّهِ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْوَلِیُّ الْمُخْلِصُ فِینا بِالْیَقِینِ…؛
به برادر استوار و ولی رشید شیخ مفید، سلام خدا بر تو ای ولیّ خالص در راه ما و دارای یقین به ما…. »
و در توقیع دیگری آمده:
« سَلامٌ عَلَیْکَ اَیُّهَا النّاصِرُ لِلْحِقِّ وَ الدَّاعیِ اِلَیْهِ بِکَلِمَهِ الصِّدْقِ…؛
سلام بر تو ای یاور حق و دعوت کننده به حق با سخنان راستین….» [۳]
هنگامی که این عالم بزرگوار از دنیا رفت، با خط شریف امام زمان (علیه السلام) بر روی قبرش نوشته شده بود:
لا صَوَّتَ النَّاعِیَ بِفَقْدِکَ اِنَّما
یَوْمٌ عَلی آلِ الرَّسُولِ عَظِیمٌ
اِنْ کُنْتَ قَدْ غَیَّبْتَ فِی جَدَثِ الَّثری،
فَالْعِلْمُ وَ التَّوْحِیدُ فِیکَ مُقِیمُ
وَالْقائِمُ الْمَهْدِیُّ یَفْرَحُ کُلَّما
تَلِیَتْ عَلَیْهِ مِنَ الدُّرُوسِ عُلُومُ…
یعنی :

خبر دهنده مرگ خبر فقدان تو را نیاورد، امروز بر آل محمّد (علیهم السلام) روز مصیبت بزرگی است.
اگر تو در میان خاک قبر پنهان شدی، علم و توحید همراه تو اقامت کرد.
قائم مهدی (عج) خوشحال می شود هر وقت که درسها و علوم تو را برایش می خوانند (کتابهای تو را طالبان، مورد مطالعه و بحث قرار می دهند). »
بالاخره در ضمن یکی از نامه ها (توقیعات) به شیخ مفید (رحمه الله) می نویسد:
« ما به مناجاتهای تو توجّه داریم، خداوند تو را به خاطر آن وسیله (و موفقیّتی) که به تو از دوستانش بخشید حفظ کند و از توطئه دشمنان نگهدارد.» [۴]
 
پی نوشت:
[۱]  قصص العلماء، صفحه ۳۹۹٫
[۲]  قاموس الرّجال، جلد ۸، صفحه ۳۶۴٫
[۳]  مشروح این دو توقیع در احتجاج طبرسی (رحمه الله)، جلد ۲، ص ۳۲۲، به بعد آمده است در مورد توقیعات دیگر به بحار، ج ۵۳، ص ۱۵۰ تا ۱۹۸ مراجعه شود.
[۴]  احتجاج طبرسی، جلد ۳، ص ۳۲۴٫

ای نوبهار خندان از لامکان رسیدی
چیزی بیار مانی از یار ما چه دیدی

خندان و تازه رویی سرسبز و مشک بویی
همرنگ یار مایی یا رنگ از او خریدی

مولوی

چکیده

این نوشتار با عنوان راهکار­های توسعه تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی در اندیشه­ ی مقام معظم رهبری می­باشد. سال 1391 از سوی مقام معظم رهبری به عنوان تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی نامیده شد. تولید ملی زیربنای اقتصادی و آغازی برای توسعه­ی راهبردی است که نتیجه­ی آن خودکفایی جامعه از استیلای ابرقدرت­های اقتصادی جهان است. تولید ملی محقق نمی­شود مگر با نهادینه کردن فرهنگ تولید و حمایت از کالاهای ایرانی و داخلی که این خود انگیزه­ای برای تقویت و جهاد تولیدی است. هدف از تدوین این نوشتار بیان راهکارها برای جهش تولید و اقتصاد ملی ـ ایرانی است که در بیانات و اندیشه­ی رهبر انقلاب تجلی یافته است. روش جمع­آوری مطالب به صورت کتابخانه­ای و مراجعه به کتب مختلف و برخی منابع اینترنتی می­باشد. در این مقاله پس از بیان مفاهیم کلیدی به توسعه و پیشرفت، شاخص­ها و الگوی آن، لوازم تحقق شعار تولید ملی، دستاوردهای عملیاتی شدن تولید ملی، راهکارهای جهش تولید و اقتصاد ملی و ضرورت­ها و راهکارها در حمایت از کار و سرمایه­ی ایرانی اشاره شده است.

کلید واژه:

توسعه، تولید ملی، کار، سرمایه ایرانی

پژوهشگران : صدیقه فلاحتی نژاد - سمیه مقدسی

استاد : سرکار خانم مهرابی

چکیده

روحانيان در جامعه ايران، به ويژه از هنگام تحريم استعمال توتون و تنباكو، نقش و جايگاه ارزنده‌اي داشته‌اند. آنان همواره تلاش كرده‌اند تا در برابر حكومت‌هاي ستمگر و نفوذ استعمار بايستند و مانع اجزاي اهداف شوم و غارتگرانه بيگانگان شوند. از اين رو، استعمارگران نيز بيكار ننشسته و براي اينكه جلو روحانيان را بگيرند. از راه دين وارد شدند. يكي از اين راه‌ها، فرقه‌سازي و تفرقه‌افكني ميان مسلمان بوده و هست. انجمن حجتيه را نيز برخي ساخته دست استعمار مي‌دانند و برخي ديگر، آن را برآيند توطئه استعمار در آفرينش بهائيت دانسته‌اند. هنگامي كه مردم ايران درگير مبارزه با ظلم شاه بودند، اعضاي اين انجمن، وقتشان را صرف راهنمايي بهائيان مي‌كردند و خودشان را از جريان انقلاب دور نگاه مي‌داشتند.اين تحقیق در نظر دارد فعاليت‌هاي انجمن حجتيه را پيش و پس از انقلاب اسلامي مورد بررسي قرار دهد و واكنش امام خميني را در برابر اين جريان بازگو كند.

 کلید واژه: انجمن حجتيه، بهائيت، انقلاب اسلامي، امام خميني(ره).

استاد راهنما :زینت السادات رزم آراء

 استاد داور:دکتر علی پریمی

 پژوهشگر :سمیرا پاشایی نژاد

  تاریخ دفاع: تابستان 94

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با عنایت رهبر فرزانه انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) در سال ۱۳۶۸ تأسیس شده است.

اشاعه فرهنگ غنی اسلام، تسهیل دستیابی به منابع و متون اصیل دینی و نیز سرعت بخشیدن به امر کاوش و پژوهش در حوزه علوم اسلامی با بهره گیری از فناوری اطلاعات و به کارگیری امکانات رایانه ای برای ارائه معارف حقّه اهل بیت علیهم السلام به جهانیان در شکل و قالب جدید، از اهداف مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی شمرده شده است.

قسمت‌های مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور):
• معاونت بازرگانی و خدمات فرهنگی (مشاهده توضیحات)
• معاونت پژوهشی (مشاهده توضیحات)
• معاونت فنی (مشاهده توضیحات)
• معاونت تهران (مشاهده توضیحات)
• معاونت اداری و مالی (مشاهده توضیحات)
• ارتباطات بین الملل (مشاهده توضیحات)
• دفتر مدیریت پروژه (مشاهده توضیحات)
• شرکت خدمات نوررایانه سپهر (مشاهده توضیحات)
• پژوهشکده فناوری اطلاعات و علوم اسلامی (مشاهده توضیحات)

اهداف و وظایف مرکز
مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی، نهادی پژوهشی است که برای سهل‏ نمودن دسترسی به منابع و متون علوم اسلامی و فرهنگ دینی و مقدمات مربوط به آن با استفاده از فن‏ آوری اطلاعات و ارتباطات، و توسعه و تعمیم آن در حوزه‏ های علمیه و مجامع فرهنگی داخلی و بین‏ المللی تشكیل گردیده و دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی، اداری و استخدامی به صورت غیر انتفاعی می باشد. 

* تولید برنامه‏ های نرم‏ افزاری در زمینه‏ های مختلف علوم اسلامی و فرهنگ دینی و مقدمات مربوط به آن به منظور تحقیق، تبلیغ و اطلاع رسانی آموزه ‏های دینی در سطوح مختلف تخصصی و عمومی.
* تحقیق و به كار‏ گیری بهترین شیوه‏ های به کار گیری ارتباطات شبكه‏ های‏ اینترنتی و اینترانتی برای دریافت و ارسال اطلاعات مورد نیاز و ارائه خدمات اینترنتی به محققان و مراکز علوم دینی.
* استفاده از فن‏ آوری اطلاعات و ارتباطات در جهت اهداف مرکز.
* انجام تحقیقات لازم برای استفاده در نرم‏ افزارهای تولیدی و شبکه‏ های اینترنتی.
* انتشار كتب - به ویژه نسخه‏ های قدیمی و خطی - مجلات و جزوات مربوط به برنامه‏ ها و اطلاعات تولید شده به صورت الکترونیکی یا مکتوب.
* آموزش كامپیوتر و نرم‏ افزارهای پژوهشی و روش‏ های اطلاع‏ رسانی به پژوهشگران علوم اسلامی به میزان مورد نیاز.
* ارائه خدمات كامپیوتری نرم‏ افزاری و سخت‏ افزاری به محققان علوم اسلامی.
* شناسائی، تقویت و ترویج عوامل رشد و توسعه فرهنگِ استفاده بهینه از فن‏ آوری‏ کامپیوتری و توسعه و تعمیم آن در حوزه‏ های علمی و فرهنگ دینی عمومی.
* همكاری با دستگاه‏ ها و نهادهای پژوهشی، كامپیوتری و فرهنگی به منظور تبادل تجارب موجود در مدیریت محتوا، تولید نرم افزارهای مورد نیاز و تأسیس پایگاه‌ها و مراکز اطلاع‌ رسانی و عرضه خدمات نرم افزاری به مؤسسات و نهادهای مذکور.

از محبوبترین محصولات این موسسه می توان به محصولات زیر اشاره کرد:

محبوب ترین نرم افزارهای رایانه

جامع تفاسیر نور ۳
جامع الاحادیث ۳.۵
جامع فقه اهل البیت علیهم السلام ۲
جامع اصول الفقه
درایه النور به همراه اسناد شیخ صدوق
کتابخانه جامع طب ۱.۵
سیره معصومان علیهم السلام
نور السیره ۲ (جامع منابع تاریخ اسلام)
کتابخانه دروس حوزوی
کتابخانه قواعد ادبیات عربی

در دوران امام باقر علیه السلام، حاکمان اموی به دلیل تعارضات داخلی از نهضت عظیم علمی آن حضرت غافل بودند، ولی این به معنای در امان بودن آن امام نیست; بلکه حجم وسیعی از روایات گویای اوضاع خشونت آمیز آن دوره، و ظلم و تجاوز حاکمان وقت نسبت به دین، مسلمانان و امام آنان است، به گونه ای که امام علیه السلام بارها تقیه می کرد و سرانجام نیز بر سر تعارضات مبنایی با نظام خلافت ظالمانه، توسط هشام به شهادت رسید .

درباره اوضاع سیاسی عصر آن حضرت کافی است، نگاهی به سیمای حاکمان وقت بیاندازیم .

1 . مروان بن حکم: مسعودی می نویسد: مؤمنان در عصر او، در خفا به سر می بردند و زندگی بر مردم مشقت بار شده بود . شیعیان در معرض خطر جدی بودند و خون و مالشان حرمت نداشت و به علی بن ابی طالب علیهما السلام آشکارا در محافل عمومی دشنام داده می شد . (1)

او به شیوه معاویه، پسرش عبدالملک را ولیعهد کرد و بر اثر بیماری طاعون در سال 65 ه . ق در دمشق درگذشت . (2)

2 . عبدالملک مروان: در سال 73 ه . ق بعد از پیروزی بر ابن زبیر، سلطنت کامل یافت . قبل از خلافت، خود را قرآن دوست معرفی می کرد، ولی بعد از خلافت، از مستبدترین خلفا شد . (3) وی شراب می نوشید (4) و هنگام آغاز حکومت، خطاب به قرآن کریم گفت: این آخرین دیدار من با تو است . (5)

وی افرادی مثل حجاج بن یوسف ثقفی را بر مردم وشیعیان مسلط کرد . وی می گفت: به خدا سوگند از این پس هر کس مرا به تقوا دعوت کند، گردنش را قطع خواهم کرد . (6) وی در سال 86 ه . ق مرد .

3 . ولید بن عبدالملک: وی باعیش و نوش بزرگ شد و فردی ستمگر وجبار بود . (7) هرچند در روزگار او مرزهای جغرافیایی اسلام گسترش یافت و اندلس، خوارزم، سمرقند، کابل، طوس و … فتح شد; (8) ولی عناصر خونخواری مثل حجاج در حکومت او صاحب قدرت بودند و در فاصله 20 ساله ای که او بر سر قدرت بود، کسانی که با شکنجه در حکومت او کشته شدند، صد وبیست هزار نفر برآورد شده است . (9)

در همین دوره افرادی مثل سعید بن جبیر به جرم طرفداری از اهل بیت علیهم السلام شهید شد (10) . و امام سجاد علیه السلام به واسطه سمی که ولید دستور داده بود، به شهادت رسید (11) وبا شهادت حضرت سجاد علیه السلام، امامت به حضرت باقر علیه السلام منتقل شد . ولید در سن 43 سالگی، در سال 96 ه . ق در دمشق مرد . (12)

4 . سلیمان بن عبدالملک: ابتدا از حاکمیت خدا و رضایت او سخن می راند، ولی در عمل مثل گذشتگان خود بود (13) . تجمل و ریخت و پاش به گونه ای در دوره او رواج یافت که هر طبقه ای از مردم، با لباس مخصوص، به حضور او می رسیدند . در پرخوری وشکمبارگی بی نظیر بود . (14)

در عصر وی، امر امامت پنهان بود وشرایط اجازه نمی داد که شیعیان با امام خود - باقر العلوم علیه السلام - ارتباط علنی داشته باشند . آنان به شدت تحت فشار بودند . (15)

یعقوبی می نویسد: عمر بن عبدالعزیز نامه ای به امام باقر علیه السلام نوشت تا او را بیازماید . امام به او پاسخ داد . و چون عمر بن عبدالعزیز قبلا مشاور سلیمان بن عبدالمک بود و از مکاتبات او خبر داشت، فهمید که جواب امام به او با جوابش به سلیمان متفاوت است . لذا دستور داد نامه امام به سلیمان را پیدا کنند و بیاورند . وقتی نامه را آوردند، دید از هشدارهای امام علیه السلام در نامه به سلیمان خبری نیست، بلکه امام علیه السلام او را مدح کرده است .

عمر بن عبدالعزیز به کارگزار خود در مدینه نوشت: محمد بن علی را احضار کن و از این تفاوت در جواب بپرس . وقتی از امام باقر علیه السلام از راز تفاوت در جواب نامه ها پرسیدند، فرمود: سلیمان فردی جبار و زورگو بود و من ناگزیر بودم در نامه ام همان گونه سخن بگویم که مردم مجبورند با جباران سخن بگویند، ولی سرور تو می خواهد به شیوه ای غیر از روش جباران عمل کند و اقداماتی در جهت کاستن از ظلم و جباریت برداشته است، لذا به گونه ای با او سخن گفتم که مناسب وضع اوست . (16)

5 . عمر بن عبدالعزیز: در سال 99 ه . ق به خلافت رسید، گامهایی در کاستن از فشارهای سیاسی، اجتماعی بر شیعیان برداشت، فدک را به اهل بیت برگرداند، (17) به موعظه های امام باقر علیه السلام توجه می کرد و رسم دشنام دادن به علی علیه السلام را برانداخت . (18) با این همه، غاصب جایگاه امامت بود . حضرت باقر علیه السلام در حق او می فرمود: این جوان روزی به فرمانروایی می رسد و روش عادلانه از خود آشکار می سازد، چهار سال زندگی می کند و سپس مرگش فرا می رسد . زمینیان بر او می گریند و آسمانیان نفرینش می کنند .

ابوبصیر می گوید: پرسیدم: مگر نفرمودید که عدل پیشه می کند؟ فرمود: آری! ولی بر جایگاهی که از آن ما و شایسته ما است تکیه می زند، در حالی که هرگز حقی ندارد . بلی! او در جایگاهی که غصب می کند به اظهار عدل می پردازد . (19)

6 . یزید بن عبدالملک: با مرگ مشکوک عمر بن عبدالعزیز (20) در سال 101 ه . ق، یزید بن عبدالملک، جوان 25 ساله، خلیفه شد وتا سال 105 ه . ق خلافت کرد . (21) در این دوره شدیدترین روشها را علیه شیعه به کار بردند و کینه ها را نسبت به علی علیه السلام وخاندان او آشکار ساختند . وی از کینه توزان علیه امام باقر علیه السلام بود . (22)

7 . هشام بن عبدالملک: فرمانروایی اش 19 سال و 7 ماه طول کشید و در سال 125 ه . ق مرد . (23) مردی خشن، درشتخو و مال اندوز بود . بخل، ستمگری وبی عاطفگی از خصوصیاتش بود . (24) نسبت به امام باقر علیه السلام کینه عجیبی داشت . دوران او از نظر سیاسی، سخت ترین دوره بر امام باقر علیه السلام بود . تنهادر این دوره بود که امام به مرکز خلافت احضار می شد . (25) شیعیان نیز به شدت تحت فشار بودند; از جمله می توان به سرنوشت جابر بن یزید جعفی اشاره کرد، که به دستور امام برای در امان ماندن از شر عبدالملک، خود را به دیوانگی زد . (26) شهادت زید بن علی بن حسین علیهم السلام در این دوره واقع شد و امام باقر علیه السلام نیز در این دوره به شهادت رسید .

مجله مبلغان بهمن و اسفند 1382، شماره 50

براساس روایات، ماه رجب، ماه تقویت ارتباط با خداوند است و در ماه شعبان، صلوات بر محمد و آل محمد و التزام به سنت پیامبر صلی الله علیه وآله، بسیار سفارش شده است. در ماه رمضان، قابلیت ضیافت الهی و بخشش امت در هر شبانه روز، مطرح است که نقطه اوج آن، شب قدر و شب عید فطر است.

پیامبر خدا صلی الله علیه وآله فرمود: «رجب، ماه خدا، شعبان، ماه من و ماه رمضان، ماه امت من است».1

روایات در این زمینه مختلف است؛ در بعضی از آنها ماه رجب و ماه رمضان، ماه خدا معرفی شده اند. در حقیقت، تمامی این ماه ها، متعلق به خداوند است؛ اما بعضی از ماه ها، ویژگی خاصی دارند. در برخی روایات دیگر، ماه رجب به امام علی علیه السلام نسبت داده شده که ممکن است به جهت تولد آن حضرت در این ماه باشد و یا اشاره به مقام «ولایت» باشد. ارتباط صحیح و حقیقی با خداوند، جز از طریق ولایت ممکن نیست؛ زیرا ولایت، انسان را به نبوت متصل می کند و نبوت نیز ما را به توحید مرتبط می کند. این حقیقت، در «شب قدر»، برای اولیای الهی کشف می شود؛ به طوری که ملائکه و روح، مقدّرات عالم را بر قلب مبارک امام زمان(عج) نازل می کنند. در حدیثی آمده است: «با سوره قدر، بر ولایت ما ائمه استدلال کنید».2

بنابراین، چون این امت با اقتدا به رسول خدا صلی الله علیه وآله و حضرت علی علیه السلام، می توانند به بالاترین مقامات توحیدی و معنوی نایل شوند و این معنا در ماه رمضان امکان پذیرتر است، از این رو، ماه رمضان، ماه خدا نامیده شده است و به جهت شرافت این ماه برای امت و آمرزش گناهان و پاک شدن بندگان، به امت نیز نسبت داده شده است.3

1. شیخ صدوق، فضائل الاشهر الثلاثه، ص 24.

2. کلینی، کافی، ج 1، ص 249.

3. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، آل البیت، ص 475 و 480.

هُوَ اَلَّذِي جَعَلَ اَلشَّمْسَ ضِيٰاءً وَ اَلْقَمَرَ نُوراً وَ قَدَّرَهُ مَنٰازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ اَلسِّنِينَ وَ اَلْحِسٰابَ مٰا

خَلَقَ اَللّٰهُ ذٰلِكَ إِلاّٰ بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ اَلْآيٰاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (یونس/5)

او کسی است که خورشید را روشنایی، و ماه را نور قرار داد؛ و برای آن منزلگاه هایی مقدّر کرد، تا عدد سالها و حساب(کارها) را بدانید؛ خداوند این را جز بحق نیافریده؛ او آیات(خود را) برای گروهی که اهل دانشند، شرح می دهد!

یکی از سنّت های نیکو که در گذشته و امروز، در اقوام مختلف ایرانی مرسوم بوده و هست، حضور قرآن کریم در آیین های نوروزی است و اینک چند نمونه از این دست:

1 . قرآنِ سفره هفت سین: یکی از جلوه های زیبای حضور قرآن در ایین های نوروزی، گذاشتن قرآن، روی سفره هفت سین است. در این رسم که می توان گفت: کم ترین گونه ارتباط با قرآن در این ایام است، قرآن را روی سفره هفت سینِ ویژه تحویل سال نو قرار می دهند. البته لازم به گفتن است که روی سفره هفت سین، فقط چیزهایی مانند سیب، سمنو، سنجد و… را که حرف سین در ابتدای آن است، نمی گذراند؛ بلکه از چیزهای دیگری که از آن، امید رحمت و برکت دارند نیز استفاده می کنند. در «فرهنگ عامیانه» هدایت آمده است: «چیزهایی که در سفره هفت سین می گذارند، از این قرار است: قرآن، نان، آب و…».

2 . قرائت قرآن در هنگام تحویل سال: عدّه ای از متدینان، در دقایق پایانی سال و پیش از آغاز سال جدید، قرآن کریم را در دست می گیرند و در کنار سفره هفت سین، ایاتی از قرآن را تلاوت می کنند. از این طریق، پایان سال و هنگام تحویل سال و دقایق نخستین سال جدید را با قرآن و در کنار قرآن هستند و سال نو را با قرائت قرآن آغاز می کنند و از این راه، برای زندگی خود، برکت و معنویت را فراهم می آورند.

3 . ورود به منزل با قرآن: رسمی است که در آغازین لحظه های ورود به سال جدید خورشیدی، انجام می شود. در این رسم و اعتقاد دیرین که در برخی از مناطق ایران رایج است ، ورود نخستین فرد به فضای خانه، در اوّلین روز سال و پس از تحویل سال را بسیار با اهمّیت می دانند و آن را مدار برکت و خوش آمد در طول سال می دانند. در این رسم، از فردی از اعضای خانواده یا شخص دیگری که خوش قدم، پاک و درستکار است، خواسته می شود تا نخستین واردشونده به فضای خانه باشد. پس از انتخاب و قرار قبلی، این فرد، با یک جلد قرآن، برای رحمت و برکت، سبزه، به نشانه بهار و سرسبزی و طراوت، آب، به نیت روشنایی و پاکی و اینه، برای راست نمایی و زلالی، در حالی که با پای راست وارد خانه می شود، جمله بسم الله الرّحمن الرّحیم را بر زبان می آورد و مقداری آب بر جای پای خود یا چهارگوشه اتاق یا حیات می ریزد.

 فضائل و مناقب امامان شیعه و ائمه ـ علیهم السّلام ـ تنها در منابع شیعه ذکر نشده است، بلکه بیش از شیعه، اهل سنّت به آن پرداخته، و در کتب معتبرروایی، تفسیری و تاریخی خود ذکرکرده‌اند، و حتی در بعضی از کتب روایی باب فضائل علی بن ابی‌طالب را نیز آورده‌اند. بنابراین ذکر فضائل و مناقب اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ به دوستداران اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ اختصاص ندارد، بلکه حتی بعضی ازکسانی که با حضرت علی ـ علیه السّلام ـ و یا امامان شیعه نیز جنگ کردند (و از جمله معاویه) مناقب آن حضرت ـ علیه السّلام ـ را ذکر کرده است.

در اینجا به چند مورد از فضایل اهل بیت از متون اهل سنت اشاره می کنیم:

زمخشری که از مفسران اهل سنّت است، می‌گوید: «هنگامی که آیه شریفه مودت قل لا اسئلکم علیه اجراً الا الموده فی القربی یعنی بگو ای رسول ما که اجر و پاداشی جز دوستی نزدیکان را از شما نمی‌خواهم، نازل شد از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ پرسیدند: مودت و دوستی چه کسانی برما واجب شده است؟! فرمود: علی و فاطمه و فرزندان آن دو.
۲. همچنین زمخشری نقل می‌کند که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «هر کس با محبت آل محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ از دنیا برود، شهید و آمرزیده مرده است و چنین کسی با ایمان کامل و بر سنّت و جماعت از دنیا رفته است.»

ادامه »

ماجرای بیماری آیت الله میلانی‌( و مسلمان شدن پروفسور برلون

 حجت الاسلام والمسلمین جواد مروی در مراسم طرح تابستانه اعتقادی که با موضوع توحید در قرآن که در گلپایگان برگزار می‌شود،با تاکید بر رعایت سلوک شخصی مبتنی بر فرهنگ اهل بیت (ع) گفت:

مرحوم آیت الله سید محمد‌هادی میلانی‌ (ره) دچار بیماری معده شدند و پروفسور برلون را از اروپا برای جراحی ایشان آوردند و پس از یک عمل سه ساعته و زمانی که ایشان در حال به هوش آمدن بودند، به مترجم دستور داد تمام کلماتی که ایشان در حین به هوش آمدن می‌گویند را برایش ترجمه کند، مرحوم میلانی در آن لحظات فرازهایی از دعای ابوحمزه ثمالی را قرائت می‌کردند و پس از این مساله پروفسور برلون، گفت؛ کلمه شهادتین را به من بیاموزید؛ زیرا از این لحظه می‌خواهم روی به اسلام بیاورم و پیرو مکتب این روحانی باشم؛

وقتی دلیل این کار را جویا شدند، پروفسور برلون گفت؛ تنها زمانی که انسان شاکله وجودی خود را بدون این که بتواند برای دیگران نقش بازی کند، نشان می‌دهد، در حالت به هوش آمدن است و بنده دیدم که این آقا، تمام وجودش محو خدا بود، در آن لحظه به یاد اسقف کلیسای کانتربری افتادم که چندی پیش در همین حالت و پس از عمل در کنارش ایستاده بودم و دیدم که او ترانه‌های کوچه بازاری جوانان آن روزگار را زمزمه می‌کند، در آن لحظه بود که فهمیدم حقیقت، نزد کدام مکتب است و بعد از آن هم وصیت کرد که وی را در شهری که مرحوم میلانی را در آن دفن کرده اند به خاک بسپارند که هم این که قبر این پروفسور مسلمان شده در خواجه ربیع، محل مراجعه مردم و افرادی است که حقیقت اسلام را باور کرده‌اند.

حجت الاسلام والمسلمین مروی، سلوک اجتماعی، سلوک خانوادگی و سلوک فردی را از جمله آثار تبعیت از اهل بیت(ع) ذکر کرده و اظهارداشت: وقتی محور اخلاق و اندیشه بشریت، اهل بیت (ع) هستند، پس از شناخت، نوبت به تبعیت می‌رسد که مطمناً هر انسانی باید تابع این مکتب باشد.