رنگین کمان به شکل سحرآمیزی ناگهان در افق ظاهر می‌شود و باریکه‌ای از رنگ‌های دلپذیر را در پهنه آسمان به نمایش می‌گذارد. در این هنگام تقریبا همه دست از کار می‌کشند و با چشمان خیره به آسمان نگاه می‌کنند. حتی بعضی‌ها فورا گوشی تلفن همراهشان را در می‌آورند تا از این لحظه ناب عکس بگیرند.

همان طور که پیداست کمتر کسی پیدا می شود که از دیدن رنگین کمان خوشحال نشود و لبخند بر لبانش ننشیند. به همین علت در بیشتر جشن هایی که برای کودکان برپا می شود روی صورت آنها رنگین کمان می کشند. در تزئین کیک تولد، پرچم هایی که در باغ ها نصب می شود و نیز روتختی و ملحفه تصویر رنگین کمان بسیار به چشم می خورد. شاعران زیادی هم از واژه رنگین کمان در ترانه های خود استفاده کرده اند. به علاوه، رنگین کمان در افسانه های قومی و اجدادی کشورهای مختلف وجود دارد.

رنگین کمان نیمدایره ای است
درست است که شکل هندسی رنگین کمان نیمدایره به نظر می رسد، اما در واقعیت رنگین کمان یک دایره کامل را تشکیل می دهد. پس چرا ما به جای دایره کامل فقط یک نیمدایره می بینیم؟

وقتی از روی زمین به رنگین کمان نگاه می کنیم، فقط نوری را که به وسیله قطرات آب بالای افق بازتاب شده می بینیم. به همین علت نیمه پایینی و پنهان رنگین کمان مشاهده نمی شود. برای دیدن دایره کامل رنگین کمان باید خلبان باشید یا سرنشین هواپیما، آن وقت این امکان را دارید تا نیمه پایینی افق را هم ببینید و دایره کامل رنگین کمان برای شما ظاهر شود.

گاهی اوقات ایستادن در مکان های بلند یا در قله کوه نیز راه حل مناسبی است. از آنجا که رنگین کمان دایره ای شکل است هیچ انتها و پایانی برای آن ممکن نیست. وقتی حرکت می کنید به نظر می رسد رنگین کمان هم با حرکت شما جابه جا می شود، چون نوری که باعث تشکیل رنگین کمان شده همیشه در فاصله و زاویه مشخصی از شما قرار دارد.

رنگین کمان هفت رنگ دارد
تعداد رنگ هایی که در رنگین کمان می بینید بستگی به این دارد که چگونه به آن نگاه می کنید. در مدرسه یاد گرفتیم که رنگین کمان شامل هفت رنگ است. این رنگ ها به ترتیب عبارتند از: قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش. اینها دقیقا همان رنگ های طیف مرئی هستند. قرمز بیشترین طول موج و بنفش کمترین طول موج را دارد.

بعضی دانشمندان نیز فکر می کنند که دو رنگ نیلی و آبی آن قدر به هم شبیه هستند که تشخیص آنها چندان ساده نیست، اما رنگین کمان فقط به این هفت رنگ محدود نمی شود. حتما می پرسید بقیه رنگ ها مثل صورتی یا قهوه ای کجاست؟ جالب است بدانید این رنگ ها و بسیاری رنگ های دیگر در رنگین کمان وجود دارد. رنگین کمان از بیش از یک میلیون رنگ تشکیل شده که البته همه آن برای انسان قابل رؤیت نیست.

همه آدم ها دقیقا یک رنگین کمان را می بینند
یکی دیگر از ویژگی های جالب درباره رنگین کمان این است که هیچ وقت دو نفر دقیقا یک رنگین کمان را نمی بینند! شاید فکر کنید دقیقا همان رنگین کمانی را می بینید که بغل دستی تان دارد تماشا می کند. حتی ممکن است آنچه را می بینید توصیف کنید و نفر دیگر هم تائیدتان کند و بگوید او هم دقیقا مثل شما می بیند. اما مطمئن باشید هر دو نفرتان مثل هم نمی بینید!

علت این است که وقتی به رنگین کمان نگاه می کنید، یعنی دارید نوری را می بینید که در قطرات آب بالای افق بازتاب یافته است، اما افقی که شما می بینید همیشه با بغل دستی تان فرق دارد. به عبارت دیگر، مرکز کمان در یک خط فرضی از چشم ناظر به سمت خورشید قرار دارد و چون دو ناظر هیچ وقت نمی توانند دقیقا در یک نقطه مکانی قرار بگیرند، پس هیچ وقت دقیقا یک رنگین کمان را نمی بینند. شاید باورتان نشود، اما واقعیت این است که حتی هر دو چشم یک ناظر هم دو رنگین کمان مختلف را می بیند.

رنگین کمان همیشه بعد از باران اتفاق می افتد
دلایل قانع کننده برای این ادعا وجود دارد که رنگین کمان فقط در هوای بارانی اتفاق می افتد. برای تشکیل رنگین کمان لازم است در هوا قطرات آب وجود داشته باشد. در مرحله بعد باید نور با زاویه مناسب به این قطرات بتابد. اگر این اتفاق بیفتد، شاهد یک رنگین کمان زیبا خواهید بود!

اما قطرات آب ممکن است به بسیاری دلایل دیگر غیر از باران در هوا وجود داشته باشد. در مکان هایی که آبشار وجود دارد مقدار زیادی از قطرات آب بر اثر برخورد با صخره ها در هوا پراکنده می شود یا مثلا در هوای مه آلود یا شبنم دار نیز قطرات آب در هوا وجود خواهد داشت. اصلا مهم نیست این قطرات آب از کجا می آید، اما این نکته را هم فراموش نکنید که در همان لحظه نور خورشید باید با زاویه مناسب بتابد. زاویه تابش مناسب تا حداکثر ۴۲ درجه محاسبه شده است، در غیر این صورت رنگین کمان در پایین خط افق بازتاب خواهد یافت. اگر همه این شرایط مهیا شود باز هم لازم است آفتاب پشت سر شما باشد تا بتوانید رنگین کمان را ببینید.

رنگین کمان در هر ساعتی از روز اتفاق می افتد
شاید فکر کنید احتمال به وجود آمدن رنگین کمان در هر ساعتی از روز یکسان است، چون صبح، ظهر و غروب در هر زمانی از روز ممکن است بعد از بارش باران یا مه آلود شدن هوا آفتاب دربیاید. کاملا درست فکر می کنید، اما معمولا احتمال بارندگی در اواخر بعدازظهر بسیار بیشتر از اوایل صبح یا نیمه های روز است. به همین علت احتمال مشاهده رنگین کمان هنگام غروب و پایان روز بیشتر است. از طرفی، زاویه تابش نیز در این زمان بسیار مناسب است. البته آنچه گفته شد بیشتر در ماه های گرم تر سال صدق می کند، چون در ماه های سردتر خورشید چندان اوج نمی گیرد و رنگین کمان ممکن است در نیمه های روز هم دیده شود.

از طرفی، ابرها و بالطبع بارندگی معمولا از غرب به شرق حرکت می کند؛ این در حالی است که خورشید از مشرق طلوع و در مغرب غروب می کند. در یک صبح بارانی، در حالی که خورشید از سمت مشرق در حال طلوع است برای دیدن رنگین کمان باید رو به مغرب و پشت به خورشید بایستید، اما اواخر بعدازظهر همه چیز برعکس است. خورشید در مغرب در حال غروب کردن است و در این حالت برای دیدن رنگین کمان باید رو به مشرق بایستید.