کندی از آن حیث که قلمرو تعلیم و تربیت را گسترش داد و علوم اوائل را وارد آن ساخت، پیشاهنگ تعلیم و تربیت اسلامی در قرن سوم خوانده میشود. [1] از نظر کندی آموزش باید از مواد ساده آغاز گردد و سپس مواد دشوارتر مطرح شود. [۲] کندی، تحت تاثیر دیدگاه فیثاغورسی ـ افلاطونی، لازم میداند که تعلیم و تعلم از ریاضیات آغاز شود، سپس بترتیب به منطقیات، طبیعیات، مابعدالطبیعه و سرانجام اخلاق و سیاست [3] پرداخته شود. کندی این علوم را «علوم انسانی» مینامد [4] و آن‌ها را در مقابل «علوم الاهی» به کار میبرد که به انبیا وحی میشود. [5] علوم انسانی، به معنای مورد نظر کندی، با چهار شرط قابل تحقق است: طلب، بحث، حیله و زمان. [۶] طلب، رویکردی ارادی است برای حصول معرفت [7] و بحث، عبارت است از تلاش و کندوکاو و تحمل مشقت برای پرده برداشتن از امور غامض و مجهول. [8] حیله (در لغت به معنای چاره ساختن)، وسیله یا روشی است که دانشجو در طلب معرفت از آن تبعیت میکند، زیرا همه علوم واجد روشی واحد نیستند و هر علمی روشی ویژه خود دارد. [9] منظور کندی از زمان این است که اگر طالب علم ترتیب از ساده تر به دشوارتر و از امور حسی به مجردات را در تعلیم و تعلم مراعات کند، در زمانی کوتاه به نتیجه میرسد و اگر جز این کند به حیرت و سرگردانی دچار میشود. [10] کندی در قلمرو تربیت، بر نقش عادت تاکید میکند و اخلاق حسنه و قبیحه را اکتسابی میداند و در این عقیده هم رای ارسطو ست [11] .

پي نوشت

1.  عبدالفتاح احمد فؤاد، فی الاصول‌ الفلسفیه للتربیه عند مفکر ی الاسلام‌، ج۱، ص۲۷۸.
۲. همان ج۱، ص۲۸۸.
3. همان، ۲۹۷- ۲۹۳.
4.  همان، ص۲۹۷.
5.  همان، ج۱، ص۲۹۷ـ ۲۹۸.
6.  همان ج۱، ص۲۹۸ـ۳۰۰.
7. همان، ص۲۹۸.
8.  همان، ص۲۹۸ـ۲۹۹.
9.  همان، ص۲۹۹.
10.  همان، ص۳۰۰ـ۳۰۱.
11.  حسام‌ محیی الدین‌ آلوسی، فلسفه الکندی و آراءالقدامی و المحدثین‌ فیه‌، ج۱، ص۲۸۰