اولین پرسشِ مهمی که درباره سنتِ سیزده‌بدر به ذهن می‌آید این است که سابقه این مراسم به چه زمانی می‌رسد و ایرانیان از چه هنگام در روزِ سیزدهم فروردین به شاد خواری پرداخته‌اند.
در مآخذ کهنِ فارسی و عربی (اعم از ادبی، تاریخی و جغرافیایی به نظم یا نثر) تا پیش از دوره قاجار هیچ اشاره آشکاری درباره برگزاریِ آیین سیزده‌بدر وجود ندارد. کهن‌ترین گزارشی که نگارنده درباره آیین روزِ سیزدهم فروردین یافته از دوره فتحعلی شاه قاجار (سل ۱۲۱۲ -۱۲۵۰ق) است. در تاریخ عضدی که عضد الدوله، فرزند فتحعلی شاه، در سال ۱۳۰۴ ق زمانِ ناصرالدین‌شاه تألیف کرده به برگزاری مراسم روزِ سیزده عید نوروز در دربار فتحعلی شاه و باغ شاهی اشاره‌شده است.[1]
اما بیشترین گزارش‌ها و اشارات مربوط به سیزده‌بدر از دوره ناصرالدین‌شاه (۱۲۶۴-۱۳۱۳ق) است. در منابعِ عصرِ قاجار بیش از همه عین السلطنه در یادداشت‌های خود به گردش‌های روز سیزدهم فروردینِ سال‌های مختلف توجه کرده و در خاطراتِ سال‌های ۱۳۰۵-۱۳۴۱ق (دوره ناصرالدین‌شاه تا احمدشاه) ۲۲ بار به این موضوع پرداخته است.[2][3][4]

نحوست سیزده‌بدر

چنانکه از بعضی اشارات و گزارش‌های دوره قاجار برمی‌آید ایرانیان روز سیزدهم فروردین را نحس می‌دانستند و برای رفع خطرِ شومی آن از خانه بیرون می‌رفتند. می‌دانیم که امروز نیز این اعتقاد در میانِ عام مردم وجود دارد و هنوز هستند کسانی که سیزدهم فروردین را نحس و بدیمن می‌پندارند. ابوریحان بیرونی (۱۳۹۲: ۳۰۷) در آثارالباقیه جدولی از روزهای سعد و نحس را در معتقدات ایرانیان آورده که در آن، روز سیزدهمِ گاه‌شماری ایرانی، که تیر روز نامیده می‌شد؛ در تیرماه بدشگون است.
بر این اساس می‌توانیم بگوییم که اعتقاد به شومیِ روز سیزدهم هرچند در یک ماهِ سال در ایران باوری باستانی و مربوط به‌پیش از اسلام است. در برخی روایات و احادیث مربوط از امام صادق (علیه‌السّلام)، سلمان فارسی و دیگران نیز روز سیزدهم همه ماه‌های ایرانی نحس و بد دانسته و به پرهیز از انجام دادن کارها در این روز سفارش شده است.[5]
‌این موضوع در منابعِ متأخر هم تکرار شده است و همان‌طور که گفتیم به حوزه باورهای عامیانه ایرانی راه‌یافته است.[6]البته شوم انگاریِ روز سیزدهمِ ماه و عدد سیزده ویژه معتقدات ایرانی نیست و در میان بسیاری از اقوام و ملل دیده می‌شود.[7][8]

1.عضدالدوله، میرزا احمـد، تاریخ عضددی، ص۵۳-۵۴، بـا توضیحات و اضافاتی از عبدالحسـن نوایی، ۱۳۷۶، توران: علم.
2. سالور (عین‌السلطنه)، قهرمان میرزا، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، ج۱، ص۱۵۹، بـه کوشـش مسعود سالور و ایرج افشار (۱۳۷۴)، توران: اساطیر.
3. سالور (عین‌السلطنه)، قهرمان میرزا، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، ج۱، ص۹۱۷، بـه کوشـش مسعود سالور و ایرج افشار (۱۳۷۴)، توران: اساطیر.
4. سالور (عین‌السلطنه)، قهرمان میرزا، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، ج۱، ص۳۵۲-۳۵۳، بـه کوشـش مسعود سالور و ایرج افشار (۱۳۷۴)، توران: اساطیر.
5. سلیم، عبدالامیر، تطبیق روزهای ماه در فرهنگ ایرانی و با احادیث اسلامی یـا سـی روزه در احادیث شیعه، ص۲۶۸-۲۶۹، نشریه دانشكده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز.

6.ذوالفقاری، حسن، باورهای عامیانه مردم ایران، ص۶۲۰-۶۲۱، با همکاری علی‌اکبر شـیری. تهـران: ۱۳۹۴.
7.جابز، گرترود، فرهنگ سمبلها، اساطیر و فولكلور، ص۷۶۸، ترجم محمـد بقاپور. تهران: اختران، ۱۳۹۵.
8. شیمل، آنه ماری، راز اضداد، ص۲۲۷، ترجمه فاطمه توفیقی. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۸۸.