3-امنيت
زندگى اجتماعى به گونه‏اى است كه هيچ كس نمى‏تواند به بازتاب رفتارهاى ديگران نينديشد و كاملاً خواسته‏هاى خود را در نظر بگيرد. در اين عالم، از منافعى كه ديگران ايجاد مى‏كنند، همه بهره‏مند مى‏شوند. هر كس در اين فضا قرار گيرد مشمول اين منافع است. همان‏گونه كه اگر ديگران مرتكب زشتى شوند پيامد رفتارشان تنها دامنگير خودشان نخواهد شد. از سوى ديگر، ما مى‏توانيم نه به طور عام، بلكه به طور خاص براى ديگران سود يا ضرر ايجاد كنيم. در چنين مواردى، ضرورت مدارا براى برخوردارى از سود و ايمن بودن از ضرر، چشمگيرتر است. اميرمؤمنان على (ع)مى‏فرمايد: «مَنْ دَارىَ الناس اَمن مكرَهم»؛ كسى كه با مردم مدارا كند از مكر آنان در امان مى‏ماند.
همه شيرينى زندگى در سايه امنيت معنا پيدا مى‏كند و كسى كه مى‏خواهد ايمن باشد بايد مدارا سرلوحه زندگى او قرار گيرد، وگرنه زندگى با ناپسندى‏هايش به او رو خواهد كرد. امام جواد (ع)مى‏فرمايد: «من هجر المداراة قاربه المكروه»؛ كسى كه مدارا را كنار بگذارد ناخوشى‏ها به او نزديك مى‏شود.
پس براى فرار از ناخوشى و برخوردارى از امنيت كه عامل بسيار مهمى در سازگارى است، لباس مدارا ضرورى است.
4-محبت، مسالمت و كينه‏زدايى
بهترين الگوى رفاقت خداست و نمونه رفق او از بين رفتن كينه‏هاست. امام صادق (ع)مى‏فرمايد: «انّ الله تبارك و تعالى رفيق يحبّ الرّفق فِمن رفقه بعباده تسليله اضغانهم»؛ به درستى كه خداوند متعال رفيق است و رفق را دوست دارد. از نمونه‏هاى رفق او نسبت به بندگانش اين است كه كينه‏هاى ميان آنان را از بين مى‏برد.
بى‏شك، چنانچه بندگانش از اين رفق برخوردار باشند خداوندى كه الگوى رفاقت است، نمونه رفق خود را در حق آنان روا خواهد داشت. اميرمؤمنان على(ع)مى‏فرمايد: «الرّفق يؤدّى الى السّلم»؛ رفق و مدارا به زندگى مسالمت‏آميز منتهى مى‏شود.
هيچ كس به زندگى پرتنش و پراضطراب علاقه‏مند نيست. همه به دنبال انواع آرامش در زندگى هستند و اين خواسته از طريق مدارا حاصل مى‏شود. حضرت على(ع) مى‏فرمايد: «ما استجلب المحبّة بمثل السخاء و الرفق و حسن الخلق»؛چيزى به اندازه سخاوت، مدارا و خوش‏اخلاقى محبت به وجود نمى‏آورد. پس مدارا نقش مهمى در جلب محبت دارد.
در زندگى، بسيارى از كارها در نهايت سختى انجام مى‏گيرد. آنچه مهم است احساس ما نسبت به كيفيت انجام كارهاست. گاهى يك كار براى كسى با نهايت مشقّت و سختى انجام مى‏گيرد و براى ديگرى همين كار اين احساس تند را به همراه ندارد. مدارا عاملى است كه كارها را تسهيل و آسان مى‏كند. اميرمؤمنان على(ع) مى‏فرمايد: «الرفق يسير الصّعاب و يسهّل شديد الاسباب»؛ رفق سختى‏ها را آسان مى‏كند و اسباب و عوامل دور دست را تسهيل مى‏كند.
با مدارا سختى‏ها آسان احساس مى‏شود و عامل اين احساس مداراست. حضرت امير (ع)مى‏فرمايد: «كم من صعبٍ تُسهل بالرفق»؛ چه بسيار سختى‏هايى كه با رفق و مدارا آسان مى‏شود.
مشكلاتى كه در زندگى براى انسان پديد مى‏آيد، بيش از اينكه به واقعيت بيرونى يك متغير مربوط باشد، به نوع نگاه ما و نظام فكرى ما نسبت به آن مربوط است. دو نفر مى‏توانند در يك موقعيت خاصى قرار گيرند، در حالى كه يكى به شدّت از آن موقعيت احساس رضايتمندى، و ديگرى احساس نفرت داشته باشند. پس احساس ماست كه در سختى و آسانى يك كار نقش اساسى دارد. با مدارا مى‏توان احساس راحتى كرد و از سختى‏ها فاصله گرفت.

صفحات: 1· 2· 3· 4· 5· 6· 7· 8