گاهی رفتار نامطلوب مبلّغ یا عالم دین موجب عدم اهتمام به فراگیری علم دین در بین مردم گشته، آنان را از این فریضه الهی دور می سازد.

امیر المؤمنین علی علیه السلام می فرماید: «اِنَّمَا زَهَّدَ النّاسَ فی طَلَبِ الْعِلْمِ کَثْرَةُ مایَرَوْنَ مِنْ قِلَّةِ مَنْ عَمِلَ بِما عَلِمَ؛(1) همانا مردم از جستجوی علم سرباز می زنند، به دلیل آنکه فراوان شاهد کمبود عالم با عمل هستند.»

1-غررالحکم، ص 46.

  باید تصمیم جدّی داشته باشیم که هرگز از کنار آیات و روایات و مطالبی که برای مردم بیان می کنیم، سهل انگارانه نگذریم؛ بلکه بیش از هر کس اهتمام به عمل داشته باشیم. هنگامی که آیه و یا روایتی را برای سخنرانی می نویسیم، مانند مغازه دارانی که به فروش می اندیشند نباشیم؛ بلکه ابتدا خود مصرف کنیم و با عمل، لذّت اطاعت را درک کنیم.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: أَوْحَی اللّه ُ تَعالی إِلی بَعْضِ أَنْبِیاءِ بَنی إِسْرائیل عِظْ نَفْسَکَ فَإِنِ اتَّعَظْتَ فَعِظِ النّاسَ وَ إِلاّ فَاسْتَحْیِ مِنّی؛(1) خداوند بزرگ به بعضی از انبیاء بنی اسرائیل وحی کرد که نفس خود را موعظه کن. اگر موعظه پذیرفتی، مردم را موعظه کن وگرنه از من حیا کن.»

1- مجموعة ورام، ج1، ص239.

 در بسیاری از موارد، به ویژه در علومی که مهارتی است، عمل موجب ماندگاری علم می شود، در مباحث اخلاقی و… نیز عمل کردن موجب می شود که توفیق تداوم علم حاصل گردد و با ترک عمل به آن، علم هم از فکر آدمی رخت بر می بندد.

امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: «اَلْعِلْمُ یَهْتِفُ بِالْعَمَلِ فَإنْ اَجابَهُ وَ اِلاَّ ارْتَحَلَ عَنْهُ؛(1) علم عمل را فرا می خواند، اگر پاسخ گفت می ماند وگرنه از او کوچ می کند.»

1. بحار الانوار، ج2، ص36؛ غررالحکم، ص 45

ابن شهر آشوب در مناقب گوید: او خوش قلب ترین و راست گفتارترین مردمان بود. از نزدیک ملیح ترین و از دور کامل ترین آنان بود. چون خاموش می شد پرده ای از وقار در چهره آن حضرت هویدا می شد و چون سخن می گفت هاله ای از نور آن حضرت را فرا می گرفت. او از بیت رسالت و امامت و مقر وصیت و خلافت بود. شاخه ای بود بر کشیده و برگزیده از بوستان نبوت و میوه ای بود چیده شده از درخت رسالت.

پیشینه و فلسفه ی وجودی حزب الله
حزب الله در معنای صحیح آن که از آیات قرآن کریم و تعدادی روایت معصومین به آن اشاره دارد این است که ، حزب الله به معنای یاران و انصار خداوند است ، که دارای هدفی واحد با شد .[1]

بنابراین از زمانی که اولین مومن در عالم پیدا شد حزب الله نیز پا به عرصه ی وجود گذاشته و همچنین از بدو پیدایش شیطان، و اولین پیرو، او حزب الشیطان نیز پدید آمده است. و هم چنین از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) روایت شده است که می فرمایند “همانا خدا است، شیطان است، حق است، باطل است، هدایت است و گمراهی، راه راست است و کجی دنیا است وآخرت، حسنات است و سیئات پس هر چه، حسنات است از خدا است .[2]

و خداوند در قرآن کریم در سوره ی مجادله می فر ماید : «لَمْ تَرَ إِلىَ الَّذِينَ نهُواْ عَنِ النَّجْوَى‏ ثمُ‏َّ يَعُودُونَ لِمَا نهُُواْ عَنْهُ وَ يَتَنَاجَوْنَ بِالْاثْمِ وَ الْعُدْوَانِ وَ مَعْصِيَتِ الرَّسُولِ وَ إِذَا جَاءُوكَ حَيَّوْكَ بِمَا لَمْ يحُ بِهِ اللَّهُ وَ يَقُولُونَ فىِ أَنفُسِهِمْ لَوْ لَا يُعَذِّبُنَا اللَّهُ بِمَا نَقُولُ حَسْبُهُمْ جَهَنَّمُ يَصْلَوْنهَا فَبِئْسَ الْمَصِير»[3] آیا نمی دانی که خداوند آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است می داند هیچ گاه سه نفر با هم نجوا نمی کنند مگر این که خداوند چهارمین آنها است و هیچ گاه چهار نفر با هم نجوا نمی کنند مگر پنجمین آنها خدا است و هیچ گاه پنج نفر با هم نجوا نمی کنند مگر ششمین آنها خدا است و نه تعدادی بیشتر و نه کم تر از آن مگر این که او همراه آنها است هر جا که باشد پس روز قیامت آنها را از اعمالشان آگاه می سازد چرا که خداوند به هر چیزی دانا است .

خداوند در این آیه سخنی با جمعی از اهل راز می کند که همواره خدا با آنان است و آن جمع به مثابه بیت الله می باشد چون سه نفر اهل راز و هم دل شوند چهارمین آن خداوند است و چون پنج نفر این گونه با هم جمع شوند ششمین آن خداوند است و همراه با آنان است و آنان را از رازی با خبر می کند .و این تعداد نه بیشتر است نه کم تر در واقع کامل ترین محفل خدا بر بر روی زمین به لحاظ کمی و عددی یک جمع پنج نفره از مخلصین خدا است که در صدر اسلام آن جمع همان پنج تن بودند  که معروف به آل عبا نیز می باشند .[4]

(محمد، علی، فاطمه،حسن، حسین) که با الله می شوند ششمین نفر و وعده ی چنین محفل کامل الهی حتی در سایر کتب مقدس از جمله لوح سلیمان آمده بود که این لوح چند سال پیش در یک حفاری در بیت المقدس کشف شده و خوانده و ترجمه شد. و سپس در سایر کتب مقدس به موزه ای به بریتانیا منتقل گردید که به ناگه مفقود گردید و این خبر به مختصر در جراید درج شد .[5]

به هر حال نخستین حزب کامل خدا بر روی زمین بود و در واقع حزب الله همواره بر روی زمین در نهان و عیان وجود دارد که مظهر تجّلی نور الهی می باشد که گاه سه نفر و گاه پنج نفر است فی المثال حدود هفت قرن بعد از واقعه ی پنج تن یک بار دیگر نیز این محفل کامل الهی بر مدار وجود مقدس شمس تبریزی رخ داد که سایر اعضای این حزب  الهی عبارت است از : مو لانا، همسرش کرا خاتون، پسرش سلطان ولد، حسام الدین جبلی که آن دوران تا به امروز همچون آفتاب هدایت و معرفت و توحید بر کل جهان می تابد و مستمرا نیز تا بان تر می شود و کل جهان را در می نوردد.[6]

این بدان معنا است که اعضای این حزب در حد کمال دین و معرفت و تقوا هستند زیرا مقام رضا مقام انسان کامل است.[7]

بنابراین؛ همواره یک حزب بر روی زمین است و آن محفل کامل هر عصری است به همراه مریدان و مخلصان او که طبق سنت الهی که در قرآن منقول است از پنج تن تجاوز نمی کند این همان پنج تن است که خداوند از برای آن از حضرت آدم (علیه السلام) تا حضرت خاتم (صلی الله علیه و اله وسلم) تبعیت گرفته است و این پنج تن در هر عصری تجلّی همان پنج تن آل عبا در صدر اسلام است .[8]

[1].سید محمد حسین ، طبا طبایی ، پیشین ، ج 4 ، ص 456.
[2].محمد یعقوب ، کلینی ، اصول کافی ،ج 76 ، مترجم علی اکبر غفاری ، تهران انتشارات دار لکتاب الاسلامیه ، 1388، ص822.
[3]. سوره  مجادله ،  آیه 7.
[4]. سید محمد حسین ، طبا طبایی  ، پیشین ، ص 789.

[5]. سید محمد حسین ، طبا طبایی ،  پیشین  ،  ج 14 ،ص 789 . .
[6]. همان ، 657 .
[7] . همان .
[8]. سید محمد حسین ، طبا طبایی ، پیشین ، ج 14 ، ص 789 .

چكيده

مترفین کسانی هستند که  با داشتن ثروت  زیاد  در لذت ها  فرو رفته  و به جای  شکرگذاری  طغیان  می کنند. هر حکومتی  باید  با درمان  خطر دنیاگرایی و رفاه زدگی از دوقطبی  شدن  جامعه جلوگیری نماید. لزوم شناخت این طبقه و آثار منفی آن در جامعه و بیان ویژگی ها و علل و عوامل پیدایش مترفین و پیامدهای اعتقادی، فرهنگی، اخلاقی، اقتصادی، سیاسی واجتماعی آن و چگونگی مبارزه با این معزل اجتماعی در این تحقیق با توجه به آیات و روایات و مکتب الهام بخش اسلام بررسی شده است.

پژوهش حاضر با موضوع سیمای مترفین از دیدگاه آیات و روایات با هدف آشنایی بیشتر با این موضوع اجتماعی قرآنی به روش تحلیلی-توصیفی از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است

کلیدواژه: اتراف، مترفین، ملأ، اشراف، لذت گرایی، تکاثر

محقق:معصومه رضایی

استاد راهنما:ابوالفضل خراسانی

استاد داور:دکتر علی پریمی

تاریخ دفاع:مهر 95

عید قربان به حقیقت ز خداوند کریم

آفتابی به شب ظلمت انسان آمد

جمله دلها چو کویری ست پر از فصل عطش

بر کویر دل ما ، نعمت باران آمد

انتشارات «دلیل ما» به مناسبت فرارسیدن عید غدیر خم و تثبیت ولایت حضرت امیر المؤمنین (ع) آثاری که تاکنون درباره «غدیر» منتشر کرده را برای مطالعه عموم مردم در این اعیاد به شرح ذیل معرفی کرده است:

* کتاب «غدیر برترین عید امت»

کتاب «غدیر برترین عید امت» کتابی است، مشتمل بر هشتاد حدیث مختصر یا مفصل که در مورد فضایل و آداب عید غدیر گزینش شده است. بخش اول کتاب در خصوص بزرگداشت عید غدیر و ارتباط آن با انبیاء، فرشتگان و موضوعاتی از جمله موضوع عالم ذر، نوروز، بخشش اعمال شیعیان، شیون و خشم ابلیس، غدیر در قیامت و … است.

آداب عید غدیر دومین بخش کتاب است که در آن به بیان تعظیم غدیر، انواع عبادات، شادی نعمت ولایت، خواری شیطان، نماز مخصوص عید غدیر، نماز در مسجد غدیر، پاداش اعمال در این روز، آراستگی، تبریک و تهنیت، احسان به مومنان، ثواب زیارت امیر المؤمنین و… پرداخته شده است.

ادامه »

رنگین کمان به شکل سحرآمیزی ناگهان در افق ظاهر می‌شود و باریکه‌ای از رنگ‌های دلپذیر را در پهنه آسمان به نمایش می‌گذارد. در این هنگام تقریبا همه دست از کار می‌کشند و با چشمان خیره به آسمان نگاه می‌کنند. حتی بعضی‌ها فورا گوشی تلفن همراهشان را در می‌آورند تا از این لحظه ناب عکس بگیرند.

همان طور که پیداست کمتر کسی پیدا می شود که از دیدن رنگین کمان خوشحال نشود و لبخند بر لبانش ننشیند. به همین علت در بیشتر جشن هایی که برای کودکان برپا می شود روی صورت آنها رنگین کمان می کشند. در تزئین کیک تولد، پرچم هایی که در باغ ها نصب می شود و نیز روتختی و ملحفه تصویر رنگین کمان بسیار به چشم می خورد. شاعران زیادی هم از واژه رنگین کمان در ترانه های خود استفاده کرده اند. به علاوه، رنگین کمان در افسانه های قومی و اجدادی کشورهای مختلف وجود دارد.

رنگین کمان نیمدایره ای است
درست است که شکل هندسی رنگین کمان نیمدایره به نظر می رسد، اما در واقعیت رنگین کمان یک دایره کامل را تشکیل می دهد. پس چرا ما به جای دایره کامل فقط یک نیمدایره می بینیم؟

ادامه »

پاور پوینت شیوه نگارش علمی در مقاله نویسی

پاور پوینت روش تحقیق پیمایشی

استاد :محمد مهدی کریمی

 قرآن به عنوان کتاب راهنمای انسان در زندگی فردی و اجتماعی به همه مسائل مهم پرداخته است که یکی از مهم ترین این امور، مسأله روابط اجتماعی و چگونگی تعامل با دیگران در همه سطوح و رده‌های اجتماعی است. از این‌رو به روابط میان مؤمنان بایکدیگرو نیز مؤمنان و دولتمردان اشاره می‌کند و مسأله انتقاد و انتقادپذیری را به روشنی طرح و مصادیق بسیاری را بیان می‌کند

داستان آفرینش انسان که در سوره‌های مختلف مطرح شده است مانند سوره بقره آیات 30 تا 37 به نکاتی اشاره دارد که با انتقادپذیری و تحمل دیگری ارتباط دارد. خداوند با آنکه احاطه علمی وکامل به هستی و آفریده‌های خویش دارد و در مقام((لایسئل عما یفعل بازخواست نمی‌شود از آنچه می‌کند)) قرارداردلکن اجازه انتقاد و طرح مسئله را به دیگران می‌دهد. در این داستان که خداوند خود گزارشگر مستقیم و بی‌واسطه آن است به این نکته اشاره می‌کند که فرشتگان رفتار خداوند را مورد ارزیابی و داوری قرار می‌دهند و از اینکه آفریده‌‌ای را می‌آفریند که خونریزی می‌کند و خشونت می‌ورزدانتقادمیکنند. خداوند با آنکه در آن مقام بلند و رفیع نشسته است همه این انتقادات را گوش می‌دهد و بدان‌ها پاسخ‌های منطقی و قانع‌کننده می‌دهد.

در این داستان به مسئله نقش انتقاد نیز اشاره شده است. انتقاد موجب می‌شود تا اشخاص دیدگاه‌ها و نظرات خویش را مطرح سازند. طرح مسئله و دست‌یابی به دیدگاه‌ها می‌تواند افزون بر بهره‌گیری از آن‌ها در عمل، ابهامات کار را نیز برطرف سازد. خداوند با این شیوه کوشیده است تا هدف از آفرینش انسان را به خوبی بیان کند و ماموریت فرشتگان و دیگر موجودات را نسبت به این موجود جدید مشخص سازد.
در حوزه مناسبات قدرت و ملت و دولت نیز این مسئله در داستان مورچگان و حضرت سلیمان(ع) به خوبی نشان داده شده است. حضرت سلیمان با آنکه در مقام وقدرت بود به انتقاد ملکه مورچگان گوش می‌دهد.[1] ملکه مورچگان به صراحت و تندی به رفتار و اعمال حضرت و لشکریانش انتقاد می‌کند و بیان می‌کند که آنان بر هر سرزمینی که درآیند آن را ناخواسته به نابودی می‌کشند. انبوه لشکر اگر به هر جایی درآید چمن و سبزه‌ها و درختان را از بیخ برمی‌کند و ناخواسته خانه‌های مورچگان و دیگر موجودات ریز و نادیده را از میان می‌برند این‌گونه است که به نقد لشکرکشی می‌پردازد و آن را امری زیانبار تحلیل می‌کند. اگر مورچه‌ای این‌گونه از لشکرکشی آسیب می‌بیند دیگر جانوران درشت اندام‌تر و درختان چه آسیب‌هایی خواهند دید؟ مورچه با انتقاد از لشکرکشی‌های حضرت سلیمان(ع)می‌کوشد تا رفتار وی را مورد ارزیابی قرار دهد و آثار زیست‌محیطی آن را بنمایاند. این آثار زیست محیطی آنچنان مخرب و زیانبار است که مورچگان زیرزمینی نیز در امان نیستند چه برسد به موجودات دیگر؟حضرت با تبسم خویش انتقاد را می‌پذیرد و فرمان می‌دهد که لشکر‌کشی‌ها به گونه‌ای طراحی شود که آسیبی به محیط زیست وارد نسازد

این انتقاد در مسئله هدهد نیز به شکل دیگر خودنمایی می‌کند. به این معنا که کوچک‌ترین عضو دولت نیز می‌بایست هم پاسخگو باشدو اعمال خویش را با مدیریت بالا دستان انجام دهد و خودسرانه عملی را انجام ندهد و هم اینکه آماده انتقاد و بازخواست باشد. البته به نظر می‌رسد که بازخواست، خاص نیروهای کوچک نیست بلکه همه رده‌ها باید آماده انتقاد و بازخواست از عملکرد خویش باشند.
انتقاد از قوانین وضعی و یا تغییر آن و یا ایجاد تعادل میان قوانین از دیگر اموری است که در مسئله مناسبات قدرت مطرح است. این مسئله را در آیات مختلف به اشکال گوناگون می‌توان یافت. گاه به این شکل است که از قانون انتقاد می‌شود و گاه نحوه اجرای قوانین نقد می‌شود. این‌گونه است که در سوره مجادله زنی به پیامبر به عنوان حاکم وبه مجری قوانین دولتی اعتراض می‌کند. در این سوره به خوبی بیان می‌شود که چگونه و در چه زمینه‌هایی دولتمردان باید خود را آماده انتقاد سازند. با انتقادات است که بسیاری از ابهامات برطرف می‌شود حتی اگر این انتقادات تند و سریع و زننده باشد چنان که در آیات قرآنی گزارش شده است.[2]

حضرت رسول(ص) اصحاب و جامعه مدینه را به گونه‌ای تربیت کرده بود که همگان به راحتی از هر مسئله دولتی و مردمی انتقاد می‌کردند. تفاوتی میان رئیس دولت با مردم عادی نبود. جامعه‌ای که به ابوبکر می‌گوید اگر گامی به کژی گذاری تو را با شمشیر راست می‌کنم، این مسئله، نشانگر ظرفیت بالای انتقادپذیری در جامعه بود که به مردم انگیزه نظارت و مراقبت را داده و جواز مسئله امر به معروف و نهی از منکر را در همه سطوح صادر کرده بود. مردم مجاز بودند تا تنها در حوزه قوانین عمل کنند و هر کسی بیرون از این دایره قرار می‌گرفت با او برخوردکرده و انتقاد صریح نشان می‌دادند، زیرا آموخته بودندکه))لاطاعه لمخلوق فی معصیه الخالق))؛ از هیچ‌کس نمی‌بایست در معصیت خالق پیروی کردو امراو

مطاع نیست.[3]آنان آموخته بودند که از حق و حقوق خویش دفاع کنند. روشنگری‌های پیامبر مطالبات جامعه را افزایش داده بود و زمینه را برای انتقاد و نقد عملکردهای فردی و عمومی دولت و جامعه فراهم آورده بود.

اصولا اگر قرآن به مردم می‌آموزد که به سخنان دیگران گوش دهند و از میان نرم و درشت و تند و تلخ و شیرین آن، سخن نیکو و مفید را برگزینند به این معناست که می‌بایست تاب وتحمل پذیرش سخنان درشت انتقادی را در خویش افزایش دهند. بدین ترتیب قرآن سعی دربالابردن زمینه‌های انتقاد‌پذیری در جامعه و ساخت جامعه‌ای از عالی‌ترین روابط اجتماعی رادارد.

[1] سوره نمل ایه17-19                                                     
[2] علي جواهردهي ،روزنامه كيهان،، شماره 20585 ،1392،ص6 
[3]ابوالحسن محمدبن حسین طاهر شریف الرضی ،همان،  کلمه 165             

برگرفته از تحقیق پایانی «جایگاه نقد در اسلام»  فائضه سادات موسوی نیا                                    

خدایی که او مکّه و شام کرد تو را حاجی از بهر آن نام کرد

حرم نشکنی در مقام وفا گران سنگ باشی چو کوه صفا

چو تو پویه با نفس ابله زنی نه حاجی که اعرابی رهزنی

در کعبه زن تا امانت دهند همان سوی ران تا همانت دهند

منبع:خمسه امیر خسرو دهلوی، مقدّمه و تصحیح امیر احمد اشرفی، چاپ اوّل 1362 انتشارات شقایق، تهران، ص 60

حج پر از اسرار و نشانه هایی است که انسان را به تفکّر واداشته و او را به فطرتش رهنمون می کند. شایسته است در حج، قدم به قدم به ظاهر و باطن اعمال توجّه داشت؛ زیرا برای ظاهر آن احکام خاصی است که لازم است رعایت شود و با نگاه به باطن می توان تا اندازه ای به فلسفه و چرایی این اعمال پر از رمز و راز پی برد.

 پوشیدن لباس احرام، یکی از اعمال حج است که حج با آن شروع می شود، لباسی خاص برای عبادتی خاص. از دید ظاهر می توان چنین نتیجه گرفت که خداوند برای انجام یکی از بزرگ ترین واجبات خود، پوشیدن لباسی را واجب کرده است که باید شرایط مخصوص خود را داشته باشد؛ از جمله، پاک بودن، دوخته نبودن و … .[1]

 شمّه ای از اسرار و لطایف پوشیدن لباس احرام

 1. لباس احرام؛ آزمایشى است در برادرى و برابری، پندى است براى ناگسستگى، اشارتى است به این که انسان از آرایش ها و وابستگی های دنیا بیرون شده، و در برابر عظمت خداوند با طبیعت پاک و بى‏ آلایش فطرت انسانی‏ وارد شده است‏.

 2. در لباس احرام فقرا و پادشاهان برابرند، کجایند مستکبران تا از نزدیک این تجلّى شگفت ‏آور و روى آوردن مسلمانان را از هر گوشه جهان به طواف خانه خدا، و اجتماع آنان را در برابر حضرت پروردگار در یک سرزمین با لباس متّحد الشکل ببینند، و ببینند که کسى را از ایشان بر دیگرى برترى نیست، مگر به پرهیزکارى.[2]

 3. دو جامه احرام شباهت به کفن دارد، و کفن کردن میّت با پارچه احرامش، مستحب است[3] و پوشیدن آن، وحشت‏ هایی هنگام مرگ و سختى و اندوه ‏هاى مراحل پس از مرگ و روز رستاخیز را به یاد مى ‏آورد.

 4. همه انسان ها از زمان گذشته تا امروز و آینده در شکل و رنگ پوشاک و لباس، مانند هم نبوده و نخواهند بود و به کیفیت ‏هاى مختلف هستند. پس اگر به سوى حج خوانده شدند و این دعوت خداوندى را پذیرفتند، و در اماکن مقدّسه ای که برای اعمال حج تعیین شده، حاضر شدند، با پوشیدن لباس احرام سعی در دور کردن تفاخر و خودنمایى و آثار آن از خود دارند؛ زیرا لباس احرام به نوعی نشانه نفی خودپرستی و خودخواهی است.

حکمت چرخیدن مسلمانان دور کعبه چیست؟ آیا اعمال عمره مفرده از روی تقلید از اعمال هاجر و ابراهیم و … است؟

طواف خانه خدا دارای اسراری است که برخی از آنها در روایات بیان شده است. از طرفی، نقش نمادین حضرت ابراهیم(ع) و خانواده او در پاره­­ای از اعمال حج انکارناپذیر است.

در آموزه‌های دینی برای طواف و چرخیدن دور خانه خدا اسراری بیان شده که قسمتی از آن در روایات موجود است و قسمت دیگری از این اسرار اگر چه آیه یا روایتی صریح درباره آن وجود ندارد، ولی برخی اندیشمندان دینی با تکیه بر منابع اسلامی، نظریاتی در این مورد ارائه کرده­اند.[1]
برخی از روایات مربوط به اسرار و حکمت طواف از این قرار است:
1. امام صادق(ع) فرمود: «همان‌گونه که با بدنت همراه مسلمانان بر گِرد کعبه طواف می‌کنى، با قلبت همراه فرشتگان بر گِرد عرش طواف کن».[2]
2. در روایت دیگری از امام صادق (ع) نقل شده است: «با پدرم امام باقر(ع) در حجر اسماعیل بودیم و ایشان مشغول به نماز بود که مردى آمد و سلام کرد. [آن‌گاه] گفت: سه سؤال دارم: نخست این‌که فلسفه طواف این خانه چیست؟ پدرم فرمود: خداوند متعال وقتى به ملائکه امر فرمود آدم را سجده کنند و ملائکه در آغاز با تردید به این موضوع نگریستند، خداوند بر آنان غضب کرد! سپس ملائکه از خداوند طلب آمرزش و توبه نمودند. خداوند امر کرد تا به طواف بیت المعمور مشغول شوند. براى فرزندان آدم نیز کعبه قرار داد تا سبب آمرزش گناهان آنان شود…».[3]
3. ابى حمزه ثمالى گوید: از امام سجاد(ع) پرسیدم: علت این‌که طواف هفت دور تشریع شده است چیست؟ آن‌حضرت فرمود: زیرا خداوند به ملائکه فرمود: «إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفَةً» (می‌خواهم جانشینى در زمین بگمارم)، پس به خداوند اعتراض نمودند و «قالُوا أَ تَجْعَلُ فیها مَنْ یُفْسِدُ فیها وَ یَسْفِکُ الدِّماءَ » (گفتند: آیا کسى را در آن می‌گمارى که در آن تباهى می‌کند و خون‌ها می‌ریزد)، خداوند در پاسخ آنان فرمود: «إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ»[4] قبل از این اعتراض، نور خداوند برای آنان نمایان بود و پس از آن به مدت هفت هزار سال بین آنان و نور خداوند حجاب حائل شد (انوار الهی را مشاهده نمی‌کردند) پس در این مدت پناهنده به پروردگار شدند و خداوند آنان را مورد مهر قرار داد و توبه آنان را پذیرفت و بیت المعمور که در آسمان چهارم بود برای آنان پایگاه امن قرار داد و بیت الله الحرام را در زیر آن قرار داد تا آن نیز برای مردم (مانند بیت المعمور) پایگاه امن باشد پس طواف را هفت دور واجب نمود در برابر هر هزار سال یک دور.[5]
اما درباره قسمت دوم پرسش باید گفت:
براساس روایات؛ اولیای الهی خود تشریع کننده این اعمال نبودند، بلکه خداوند توسط جبرئیل(ع) کیفیت انجام مناسک را به آنان تعلیم نمود که البته برخی از اعمالی که حضرت ابراهیم و خانواده‌شان انجام دادند به عنوان سنتی نمادین برای امت‌های دیگر باقی ماند.
امام صادق(ع) فرمود: «خداوند تعالی به حضرت ابراهیم در وقتی که اسماعیل همراه او بود فرمان داد که حج گذارد و ساکن حرم (مکه) شود. آن دو بر شتر سرخی حج گذاردند و کسی به غیر از جبرئیل با آنان نبود پس چون به حرم رسیدند، جبرئیل به حضرت ابراهیم (ع) گفت: پیاده شوید و قبل از ورود به حرم غسل نمایید پس از مرکب پایین آمدند و غسل کردند. جبرئیل به آنها چگونگی آمادگی برای احرام را نشان داد و تلبیه­‌های چهارگانه‌ای را که رسولان الهی می‌گفتند به آنان آموزش داد سپس آنان را تا درب صفا همراهی کرد. آنان از شتر پیاده شدند و جبرئیل میان آن دو ایستاد و رو به خانه خدا کرد و تکبیر گفت و آنان نیز تکبیر گفتند. او حمد الهی بجا آورد و آنان نیز چنین کردند. او مجد و ثنای پروردگار کرد و آنان نیز متابعت نمودند. پس از این اعمال با آنان نزد حجر الاسود آمد پس جبرئیل دست خود را به آن کشید و فرمان داد که آنان نیز چنین کنند پس با آنان هفت دور طواف کرد و نزد مقام ابراهیم آمد سپس جبرئیل دو رکعت نماز خواند و آنان نیز خواندند بعد از آن بود که اعمال حج و تمام آنچه لازم است انجام دهند را به آنان نمایاند…».[6]
همچنین امام صادق(ع) فرمود: «حضرت ابراهیم وقتى اسماعیل را که شیرخواره‌اى بود در مکّه گذارد وى تشنه بود و بین کوه صفا و مروه درختى بود، مادر اسماعیل از منزلش بیرون آمد تا به کوه صفا رسید، کسى را در آنجا ندید پس گفت: آیا در این وادى کسی نیست؟ کسى جوابش را نداد، پس از آنجا گذشت تا به مروه رسید در آنجا نیز کسی را مشاهده نکرد باز گفت: آیا در این‌جا کسی نیست؟ هیچ جوابى نشنید، پس به صفا برگشت دوباره کلامش را تکرار کرد و جوابى نیامد سپس به مروه برگشت و این عمل هفت بار تکرار شد، پس خداوند آن‌را سنّت قرار داد که حاجی‌ها از صفا به مروه و از مروه به صفا تا هفت مرتبه بروند. جبرئیل بر هاجر نازل شد و به او فرمود: تو کیستى؟ ایشان گفت: من مادر فرزند ابراهیم هستم. جبرئیل گفت: ابراهیم شما را به چه کسى سپرده و رفته است؟ او گفت: همین جمله را وقتى ابراهیم می‌خواست برود به او گفتم و او در جواب گفت: به خداى تعالى شما را می‌سپارم. جبرئیل گفت: او شما را به کسى سپرده که کفایت‌کننده است».
امام صادق(ع) در ادامه فرمود: کاروانها به جهت نبود آب از مسیر مکه دوری می‌گزیدند پس فرزند ابراهیم از شدت تشنگی پاهایش را بر زمین سایید پس چشمه آبی از زمین جوشید و وقتی مادر از مروه به سوی او آمد و چشمه جوشان را دید جلوی چشمه را خاک ریخت تا آب جاری نشود و اگر این کار را نمی‌کرد حقیقتاً چشمه روان می‌گشت.
آب در آن تل خاک به صورت حوضی در آمد و پرندگان به دور آن حلقه زدند و قافله‌ای که از یمن بدان سو می‌آمد وقتی پرواز پرندگان به آن نقطه را مشاهده نمودند گفتند: این پرندگان در آنجا گرد هم جمع نشدند مگر به سبب آبی که یافته‌اند پس خود را به آنجا رساندند و آب را دیده و از آن نوشیدند و همان‌جا غذایشان را خوردند و … ».[7]

[1]. ر.ک: محمد تقى فعالى، اسرار عرفانى حج، ص 354 - 372‏، نشر مشعر، تهران،‏ 1386ش.
[2]. «وَ طُفْ بِقَلْبِکَ مَعَ الْمَلَائِکَةِ حَوْلَ الْعَرْشِ کَطَوَافِکَ مَعَ الْمُسْلِمِینَ بِنَفْسِکَ حَوْلَ الْبَیْتِ»؛ منسوب به امام جعفر صادق(ع)، مصباح الشریعة، ص 50، اعلمی، بیروت، چاپ اول، 1400ق.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 4، ص 188، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. بقره، 30.
[5]. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 2، ص 406، کتاب فروشی داوری، قم، چاپ اول، 1385ش.
[6]. همان، ص 586.
[7]. همان، ص 432.

ماههای حج

«الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ …»؛[1] حج در ماه‌هاى معینى است.
منظور از ماه‌های حج، شوال، ذى‌القعده و ذى‌الحجه است. این ماه‌ها را “اشهر حج” می‌نامند؛ چون بخشى از مناسک حج (اعمال عمره تمتع) را در غیر این سه ماه نمی‌توان انجام داد، و بخشى را منحصراً در روزهاى نهم تا دوازدهم ماه ذى الحجه باید انجام داد. این‌که در قرآن تصریح به نام این ماه‌ها نشده؛ برای آن است که این ماه‌ها، براى همه شناخته شده بود، و قرآن با این عبارت بر آن تأکید می‌‏کند.[2]
این جمله(الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ)، یکى از رسوم خرافى جاهلیت را نفى می‌کند که گاه به دلیل درگیرى‌هایی مانند جنگ، ماه‌هاى حج را تغییر می‌دادند، و جلو و عقب می‌کردند.[3] قرآن کریم در رد آنها می‌گوید؛ این ماه‌ها معین و ثابت است، و تقدیم و تأخیر در آن جایز نیست.[4]
مراد از واژه «حج» در آیه، اعمال حج و عمره، با هم است. عمره تمتّع در طول سه ماه شوال، ذى القعده و ذى الحجّه انجام می‌شود، ولى زمان مخصوص حج ماه ذى الحجّه است؛ یعنی انجام گرفتن عمره تمتّع در دو روز اوّل ماه شوّال تا روز نهّم ذى حجّه، و انجام گرفتن حجّ تمتّع از روز نهّم تا سیزدهم ذى حجّه، و در صورت بروز برخی موانع، ممکن است، بعضى از مناسک و أعمال تا آخر ذى حجّه طول بکشد.[5]
پس به این جهت این ماه‌‌‏ها را ماه حج می‌گویند؛ که در غیر این ماه‌‏ها، احرام براى حج صحیح نیست. همچنین طبق نظر مذهب اهل‌بیت(ع)، احرام براى عمره تمتع نیز، جز در این ماه‌‏ها صحیح نخواهد بود،[6] البته انجام عمره مفرده در ماه‌هاى دیگر جایز است.
اشکال دیگری نیز به این عبارت وارد شده است که حتی طبق آنچه گفته شد، علاوه بر شوال و ذی القعده، تنها ده روز اول ماه ذی‌ حجه را جزو ماه‌های حج می‌باشد. پس چگونه واژه «اشهر» (ماه‌‌ها) – که باید دست کم سه ماه باشد - بر مجموع دو ماه و ده روز اطلاق شده است؟
در پاسخ گفته شده است:
اولاً: در زبان عرب مشاهده شده است که لفظ جمع را به دو فرد هم اطلاق می‌کنند.
ثانیاً: کارى که در جزئی از یک زمان واقع شود، گاهى به همه آن زمان نسبت می‌دهند؛ پس چون حج در دهه اول ذی‌حجّه واقع می‌شود به همه آن ماه، ماه حجّ می‌گویند؛ از همین‌رو اطلاق شهر بر بعضى از شهر مانعى ندارد. چنانچه گفته می‌شود «صلوة الجمعه» و «صلوة العیدین» در صورتى که تمام روز جمعه و تمام روز عیدین وقت نماز نیست، بلکه بعض از آن روزها وقت نماز است. [7]
با این حال، کسانى که معتقدند تمام ذى الحجه جزو ماه‌‌هاى حجّ است، می‌گویند؛ برخی از اعمال حج - مانند وقوف در مشعر - در روزهای یازدهم و دوازدهم آن ماه انجام می‌شود. همچنین، در صورت معذور بودن، برخی اعمال - مانند سه روز روزه و ذبح قربانى - نیز تا پایان ماه ذی حجه قابل انجام است.[8] پس ما می‌‏فهمیم که تمام ذی الحجّه ماه حج است.

[1]. بقره، 197.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 53، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[3]. توبه، 37. «جز این نیست که تأخیر انداختن (و جابجا نمودن ماه ‏هاى حرام) افزایشى در کفر است (بدعت عملى است، علاوه بر کفر اعتقادى) که کافران را به سبب آن گمراه می ‏سازند، در یک سال آن را حلال و در سال دیگر حرام می‌شمرند (مثلا در یک سال شعبان را به جاى رجب حرام و رجب را حلال می‌کنند) تا با شما و آنچه خدا حرام کرده موافقت کنند (که سالى چهار ماه حرام شود). اما در (نتیجه) آنچه را خدا حرام کرده حلال می‌‏نمایند. زشتى اعمالشان بر آنها آراسته شده، و خداوند گروه کافران را هدایت نمی‏کند».
[4]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 2، ص 523، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
[5]. مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، ج 3، ص 35، تهران، مرکز نشر کتاب، تهران، چاپ اول، 1380ش.
[6]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏2، ص 524.
[7]. ر.ک: همان.
[8]. ر.ک: همان؛ محمودى، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰى)، ص 509 و 543 و 557، تهران، نشر مشعر، 1429ق.

چندین روایت از امام رضا(ع) در موضوع ربا نقل شده است. یکی از این روایات که در بیان علت و حکمت حرام بودن ربا است را در ذیل به آن اشاره می‌کنیم:
«عِلَّةُ تَحْرِیمِ الرِّبَا إِنَّمَا نَهَى اللهُ عَنْهُ لِمَا فِیهِ مِنْ فَسَادِ الْأَمْوَالِ لِأَنَّ الْإِنْسَانَ إِذَا اشْتَرَى الدِّرْهَمَ بِالدِّرْهَمَیْنِ کَانَ ثَمَنُ الدِّرْهَمِ دِرْهَماً وَ ثَمَنُ الْآخَرِ بَاطِلًا فَبَیْعُ الرِّبَا وَکْس‏ عَلَى کُلِّ حَالٍ عَلَى الْمُشْتَرِی وَ عَلَى الْبَائِعِ فَحَرَّمَ اللهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى الرِّبَا لِعِلَّةِ فَسَادِ الْأَمْوَالِ کَمَا حَظَرَ عَلَى السَّفِیهِ أَنْ یُدْفَعَ مَالُهُ إِلَیْهِ لِمَا یُتَخَوَّفُ عَلَیْهِ مِنْ إِفْسَادِهِ حَتَّى یُؤْنَسَ مِنْهُ رُشْدُهُ فَلِهَذِهِ الْعِلَّةِ حَرَّمَ اللهُ الرِّبَا وَ بَیْعَ الدِّرْهَمِ بِالدِّرْهَمَیْنِ یَداً بِیَدٍ وَ عِلَّةُ تَحْرِیمِ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ لِمَا فِیهِ مِنَ الِاسْتِخْفَافِ بِالْحَرَامِ الْمُحَرَّمِ وَ هِیَ کَبِیرَةٌ بَعْدَ الْبَیَانِ وَ تَحْرِیمِ اللهِ تَعَالَى لَهَا وَ لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ مِنْهُ إِلَّا اسْتِخْفَافٌ بِالتَّحْرِیمِ لِلْحَرَامِ وَ الِاسْتِخْفَافُ بِذَلِکَ دُخُولٌ فِی الْکُفْرِ وَ عِلَّةُ تَحْرِیمِ الرِّبَا بِالنِّسْیَةِ لِعِلَّةِ ذَهَابِ الْمَعْرُوفِ وَ تَلَفِ الْأَمْوَالِ وَ رَغْبَةِ النَّاسِ فِی الرِّبْحِ وَ تَرْکِهِمُ الْقَرْضَ وَ الْفَرْضَ وَ صَنَائِعَ الْمَعْرُوفِ وَ لِمَا فِی ذَلِکَ مِنَ الْفَسَادِ وَ الظُّلْمِ وَ فَنَاءِ الْأَمْوَال‏.»[1]
علّت «تحریم ربا در معامله» نهى خداوند از آن است به دلیل فسادى که نسبت به اموال در آن وجود دارد؛ زیرا انسان چنانچه یک درهم را به دو درهم بخرد، یکی از آن دو درهم در مقابل درهمی که دریافت کرده پرداخت شده، اما درهم دوم تباه شده است. پس خرید و فروش و معاملات ربوى در هر حال نوعی فریبکاری براى خریدار و فروشنده است. از این‌رو، خداوند تبارک و تعالى ربا را به جهت فساد و تباهى اموال و ثروت‌ها حرام کرده است ، همان‌طور که منع فرموده تا اموال سفیه و کم عقل و یا دیوانه را در اختیارشان قرار دهند؛ چون بیم آن می‌رود که همه را تلف و نابود کند، تا زمانى که از او رشد عقلى دیده شود [که در این صورت منع برداشته می‌شود]. پس بدین سبب خداوند عزّ و جلّ ربا و دست به دست کردن یک درهم با دو درهم را ممنوع کرده است. بعد از آنچه گفته شد، دلیل دیگر حرمت ربا، بی‌توجهی به دستور خدا در مورد خودداری از آن است و بعد از اینکه خدا به صورت واضح از آن منع کرد، انجام آن گناهی بزرگ بوده و بی‌توجهی به دستور خدا زمینه‌ساز کفر است.
راز «تحریم رباى قرضى» نیز آن است که مانع مردم از انجام کار خیر شده و اموالی از بین می‌رود و مردم بیشتر به دنبال سود مادی می‌گردند تا رفتارهای نیک و قرض الحسنه و این خود منجر به فساد، ظلم و از بین رفتن ثروت(فقر) در جامعه می‌شود.

[1]. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج 2، ص 93، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.

چكيده

مترفین کسانی هستند که  با داشتن ثروت  زیاد  در لذت ها  فرو رفته  و به جای  شکرگذاری  طغیان  می کنند. هر حکومتی  باید  با درمان  خطر دنیاگرایی و رفاه زدگی از دوقطبی  شدن  جامعه جلوگیری نماید. لزوم شناخت این طبقه و آثار منفی آن در جامعه و بیان ویژگی ها و علل و عوامل پیدایش مترفین و پیامدهای اعتقادی، فرهنگی، اخلاقی، اقتصادی، سیاسی واجتماعی آن و چگونگی مبارزه با این معزل اجتماعی در این تحقیق با توجه به آیات و روایات و مکتب الهام بخش اسلام بررسی شده است.

پژوهش حاضر با موضوع سیمای مترفین از دیدگاه آیات و روایات با هدف آشنایی بیشتر با این موضوع اجتماعی قرآنی به روش تحلیلی-توصیفی از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است

کلیدواژه: اتراف، مترفین، ملأ، اشراف، لذت گرایی، تکاثر

تحقیق پایانی با عنوان:سیمای مترفین در آیات و روایات

استاد راهنما:دکتر ابوالفضل خراسانی

استاد داور:دکتر علی پریمی

تاریخ دفاع:مهر95

 ضد سخط «رضا» است. و آن عبارت است از: ترک اعتراض بر مقدرات الهیه درباطن و ظاهر، قولا و فعلا. و صاحب مرتبه رضا پیوسته در لذت و بهجت و سرور وراحت است، زیرا تفاوتی نیست در نزد او میان فقر و غنا، راحت و عنا، بقا و فنا، عزت و ذلت، مرض و صحت، و موت و حیات. و هیچ یک از اینها بر دیگری در نظر اوترجیح ندارد. و هیچ کدام بر دل او گران نیست، زیرا که: همه را صادر از خدای - تعالی - می داند. به واسطه محبت حق که بر دل او رسوخ نموده بر همه افعال او عاشق

در آثار وارد است که: «یکی از ارباب رضا، سن او به هفتاد سال رسید و در این مدت نگفت که: کاش فلان چیز بودی و فلان نبودی» .

یکی از بزرگان را گفتند که: «از آثار رضا در خود چه می یابی؟ گفت: در من بویی ازرضا نیست و با وجود این، هرگاه خدای - تعالی - تن مرا پل جهنم سازد و خلق اولین وآخرین را از آن بگذراند. و همه را داخل بهشت کند. و مرا به جهنم افکند و جهنم رااز من پرگرداند، به حکم او راضیم و به قسمت او خشنودم. و هرگز به خاطرم نمی گذردکه: کاش چنین نبودی و چرا نصیب من این شد و قسمت دیگران آن؟» .

و صاحب این مرتبه، هر چیزی را به چشم رضا می نگرد. و هر امری را به نظر محبت می بیند. و در هر موجودی نور رحمت الهیه را مشاهده می کند. و سر حکمت ازلیه راملاحظه می نماید. پس هر چه می شود در سرای وجود، موافق مراد مطلب او است. و هرچه در کارخانه هستی رو می دهد بر وفق هوا و خواهش اوست. و از اینجا معلوم می شود که: مقام رضا افضل مقامات دین، و اشرف منازل مقربین است. اعظم درهای شهرستان رحمت، و اوسع راههای اقلیم سعادت است.

حضرت رسول - صلی الله علیه و آله - از طایفه ای از اصحاب خود پرسید که: «شماچه نوع کسان هستید؟ عرض کردند: مؤمنانیم. فرمود: چه چیز است علامت ایمان شما؟ گفتند: صابریم در وقت بلا. و شاکریم در هنگام نعمت و رفاه. و راضی هستیم به مواردقضا. حضرت فرمود: مؤمنانید به خدای کعبه قسم» . ( محجة البیضاء، ج 8، ص 87.)

منبع:معراج السعاده،ص687

حجت الاسلام والمسلمین کربلائی سید طاهر شاهچراغی، فرزند مرحوم سید حسن، در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی در روستای حسن آباد شهرستان دامغان، متولد شد.
ایشان در دوران کودکی و پس از ورود به مکتب خانه، قرآن را فرا گرفت؛ اما در ایام نوجوانی، جهت فراگیری علوم حوزوی به دامغان مهاجرت نمود تا در مدرسه ای که توسط آیت الله العظمی میرزا آقا ترابی اداره می گردید، مشغول به تحصیل شود و از محضر اساتیدی هم چون آیات و حجج اسلام: شیخ غلامحسین خیری، شیخ محمد رضا خدائی، میرزا آقا ترابی و میرزا آقا عالمی که از اساتید مبرز ادبیات، فقه، اصول و اخلاق به شمار می رفتند، بهره گیرد؛ عالمان بزرگی که در رشد شخصیتی این سید پاک طینت و روشن ضمیر، نقش زیادی داشته اند.
آقا سید طاهر، از بدو ورود به حوزه، به تدریس آموخته های خویش نیز اقدام نموده و شاگردان فراوانی را تربیت کرد؛ هم چنین زمینه ساز ورود جوانان مستعد زیادی به حوزه ی علمیه گردید که هر کدام به سهم خود، منشأ خدمات فراوانی گردیده اند.
از کارهای مؤثر این عالم عامل در شهرستان دامغان و مناطق اطراف، ورود به عرصه ی وعظ و خطابه بوده است. مردم قدردان دامغان با وجود گذشت سال ها از رحلت این روضه خوان سید الشهداء، خطابه های پرشور و روضه های جانسوز ایشان را فراموش نکرده و نکات زیادی از منبرهای این سید جلیل القدر به خاطر دارند.
یکی از امتیازات و توفیقات خاص مرحوم کربلائی سید طاهر شاهچراغی، تشرف به محضر حضرت ولی عصر ارواحناله الفدا، در عالم رؤیا بوده است که بالغ بر چهل مرتبه ذکر شده است. آن مرحوم به دلیل برخورداری از قریحه و طبع روان، این تشرفات را به صورت منظوم درآورده اند که هم اکنون موجود می باشد.
هم چنین این سید بزرگوار، از جانب امام خمینی رحمۀ الله علیه و به واسطه مرحوم آیت الله پسندیده و همچنین مرحوم آیت الله شیخ محمدکاظم دامغانی، اجازاتی در امور حسبیه داشته و دارای اجازه ی روایت از آیت الله میرزا آقا عالمی بوده اند.
مرحوم سید طاهر شاهچراغی هم زمان با تحصیل، تدریس و تبلیغ، به امر تألیف نیز اهتمام ورزیده اند؛ به گونه ای که گزاف نیست، اگر این بزرگوار را از پرکارترین نویسندگان دامغانی برشماریم. آن چه در ادامه می آید، عناوین آثار ایشان است که در دفتر نشر حسینیه حضرت ابوالفضل عليه السلام دامغان نگهداری می گردد:
۱) أعلام دامغان
۲) تحفۀ العلویه من فضائل ذریۀ النبویه
۳) فوائد العلماء
۴) کشکول المناسبات/۲جلد
۵) التحقیقات فی آلایات و الروایات
۶) کنز اللطائف من الطرائف و الظرائف/ ۲جلد
۷) دائره المعارف در علم لغات قرآن
۸) گنجه علم
۹) آئین حق نما
۱۰) مجمع الاحادیث/ ۲جلد
۱۱) گنجه سر پنجه/۲جلد
۱۲) رساله فی المنطق
۱۳) محقق الدهور فی علائم الظهور
۱۴) بضاعۀ المزجاه فی معانی الصلوۀ
۱۵) رساله اللحیه و الاسلام یا حرمت تراش ریش از نظر اسلام
۱۶) دیوان و دفتر اشعار/ ۴ مجلد
سرانجام این شخصیت بزرگوار و واعظ شهیر، به دنبال یک دوره بیماری، در سال ۱۳۵۵ ه.ش، مصادف با سیزدهم جمادی الاولی، سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها دار فانی را وداع گفت و پیکر ایشان، پس از تشییعی باشکوه، در قبرستان روستای حسن آباد شهرستان دامغان به خاک سپرده شد.
غزلی ماندگار از استاد علی معلم دامغانی در رثای این روحانی شهیر، بر سنگ قبر ایشان حک گردیده است.