سیره اقتصادی امام رضا(ع)
فقر، علل و مبارزه با آن
پدیده شوم فقر از ناهنجارترین درد ها در زندگی انسان است و آثار و عوارض زیانباری دارد. امام رضا(علیه السلام) فقر را عامل سلب شخصیت می داند زیرا بنا در رکن اصلی هستی آدمی، شخصیت اوست. وی می فرماید: ” إذا أَقْبَلَتِ الدُّنيا عَلى أَحَد أَعارَتْهُ مَحاسِنَ غَيْرِهِ، وَ إِذا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحاسِنَ نَفْسِهِ “
“هرگاه دنیا(مال و ثروت) به انسانی روی آورد نیکی های دیگران را به او می دهد و هرگاه به کسی پشت کند(و او فقیر شود) نیکی های خودش را نیز از او می گیرد.”
یتیم نوازی و نکوهش تعرض به مال یتیم
امام رضا(علیه السلام) فرموده اند: کسی که مال یتیم را به ظلم بخورد، عقوبت و کیفر خواهد دید.عقوبتی در دنیا و عقوبتی در آخرت.
از امام رضا روایت شده: از اموال یتیمان بپرهیزید و متعرض آنان نشوید و از آن برای خود پوشاک بر نگزینید. پس کسی که متعرض مال یتیم شود و مقداری از آن را بخورد مانند آن است که پاره ای از آتش خورده است. “
اخوت اسلامی
” اِنَّ‌اللّهَ تَبارَك و تَعالی خَلَقَ المُومِنَ مِن نُورِه فالمؤمنُ اَخُو المُؤمِن لِابیهِ وَ اُمِّه ؛ خداوند مومن را از نور خویش آفرید پس هر مومنی برادر حقیقی مومن دیگر است.”
“امام رضا عن ابائه(علیه السلام) عن علی بن الحسین(علیه السلام) عن الحسن بن علی(علیه السلام) فی بیان اوصاف النبی(صلی الله علیه و آله) …. وَ اَفضَلُهُمْ عِنْدَهُ اَعَمُّهُمْ نَصیحهً لِلملمینَ وَ اعظمُهُم عِنْدَهُ مَنْزِلَهً اَحْسَنُهُمْ مواساهً و مُوازَرَهً ؛ امام از پدران خود از امام سجاد(علیه السلام)از امام حسن(علیه السلام)در شمارش خصلت های پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: برترین مردم نزد پیامبر(صلی الله علیه و آله) کسی بود که خیر خواهی اش نسبت به مسلمانان فراگیر تر بود و بزرگترین مردم نـزد او کسی بود کـه در بخشش مالی و مدد رسانی بهتر رفتـار می کرد. “
از نظر امام رضا (علیه السلام) اصل برادری در مسائل مالی و اقتصادی تأثیری اصولی دارد و فقدان این تأثیر دلیل فقدان آن اصل است.
سرمایه داری
در فرهنگ جدید جامعه شناسی، سرمایه داری چنین تعریف شده است: سرمایه داری یعنی اقتصاد مبتنی بر تراکم و به کار اندازی سرمایه به وسیله افراد خصوصی ، که مالک وسایل تولید و توزیع کالا و خدمات نیز هستند .
