هدف خداوند از آزمایش بندگان
نکته دوم که روشن کرد این بود که سنت خدای تعالی بر این جاری شده است که ابتلا و خالص سازی عمومی باشد هم شامل آنان شود و هم شامل شما پس شما چاره ای از این بیرون آمدنتان و این قتال نداشته اید ، باید این وضع پیش می آمد تا مقتولان شما به قتل برسند و به درجات خود نایل گردند و شما هم یک وضع خاص به خود بگیرید و با آزمایش افکار باطنی شما و خالص سازی ایمان و شرک قلبی تان یکی از دو طرف سعادت و شقاوت برایتان متعین شود .[50]
10) کلید شناسایی مجاهدان و صابران
«وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتىَ نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنكمْ وَ الصَّابرِينَ وَ نَبْلُوَاْ أَخْبَارَكم»[51]و شما را مىآزماييم تا مجاهدان و شكيبايانِ شما را باز شناسانيم، و گزارشهاى مربوط به شما را رسيدگى كنيم .
«و لَنَبْلُوَنَّكُمْ» یعنی: با تعیین وظایف سنگین شما را آزمایش می نماییم «حَتىَ نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنكمْ وَ الصَّابرِينَ» تا بشناسیم چه کسانی از میان شما در راه خدا جهاد می کنند و چه کسانی در جهاد صبر دارند . بعضی گفته اند : تا دوستان ما مجحاهدین شما را بشناسند و این که خداوند شناسایی را به خودش نسبت داده است به منظور تعظیم و تشریف دوستانش بوده است همانگونه که می فرماید: «انّ الذین یؤذون الله و رسوله» به این معنی کسانی که دوستان خدا و رسول را می آزارند .[52]
11) امتیاز مطیع و عاصی
مراد آزمایش الهی، اظهار و کشف علم می باشد در خارج، که ممتاز شوند مطیع و عاصی و بر عالمیان ظاهر شود به محک امتحان آنان که در مقام رضای حضرت سلیمان سر تسلیم و صبر دارند. بعد از آن بیان اقسام امتحان را فرماید: «من الخوف و الجوع » که عبارت است از ترس دشمن در حرب و یا از ترس حق تعالی و گرسنگی از قحطی و تنگی یا به روزه داشتن و نقص من الاموال و نقصان اموال.[53]
«إِنَّ هذا لَهُوَ الْبَلاءُ الْمُبين»[54](همانا این است ان آزمایش آشکار) یعنی این همان امتحان و آزمایش آشکار و شدید است و این که به نعمت بلا گفته شده چون انگیزه ای که انسان را به نعمت می رساند عبارت است از (بلا) می باشد . چنان که به اسباب موت ، لفظ موت به کار می رود زیرا که آنها مؤدی به موت می شود [55].
«إِنَّ هذا لَهُوَ الْبَلاءُ الْمُبين»[56](همانا این است ان آزمایش آشکار) کلمه «بلاء» امتحان و آزمایش است. یعنی به راستی که این امتحان حضرت ابراهیم و فرزند دلبندش دادند امتحانی بود آشکار و آشکار کننده از این نظر آشکار کننده بود که کثرت و شدت علاقه قلبی این دو بزرگمرد دو جهان را کشف و ارائه نمود.[57]
